علت خلط پشت حلق| علائم و 10 روش درمان خانگی و دارویی برای رفع سریع آن
خلط پشت حلق یا ترشحات پشت حلقی (Post-Nasal Drip) وضعیتی است که در آن مخاط اضافی از بینی یا سینوس ها به پشت گلو می ریزد. این مشکل می تواند آزار دهنده باشد و علائمی مانند سرفه، احساس گرفتگی گلو، بوی بد دهان یا حتی تنگی نفس ایجاد کند. در این مقاله به بررسی علل، علائم، تفاوت خلط گلو و ریه، نشانه های خلط سفید، درمان های خانگی و پزشکی از جمله درمان خلط بلغمی و سردی معده و بهترین آنتی‌بیوتیک ها برای این عارضه می پردازیم.
همچنین ببینید: علت عرق کف دست در نوجوانان
خلط پشت حلق چیست؟
خلط یا مخاط ماده ای غلیظ و مرطوب است که توسط غدد موجود در بینی، گلو، سینوس ها و مجاری تنفسی تولید می‌شود. روزانه حدود ۱ تا ۲ لیتر مخاط در بدن تولید می شود که به مرطوب نگه داشتن مجاری تنفسی، به دام انداختن میکروب ها، گرد و غبار و آلرژن‌ها کمک می‌کند. در حالت عادی، این مخاط با بزاق مخلوط شده و بدون ایجاد ناراحتی بلعیده می شود. اما زمانی که تولید مخاط افزایش یابد یا غلیظ تر از حد معمول شود، به صورت خلط پشت حلق احساس می شود.
علل خلط پشت حلق
خلط پشت حلق می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
- عفونت های تنفسی: سرماخوردگی، آنفولانزا، سینوزیت و برونشیت می‌توانند تولید مخاط را افزایش دهند. عفونت های باکتریایی یا ویروسی سینوس ها اغلب باعث ترشحات غلیظ و رنگی می شوند.
- آلرژی ها: آلرژی های فصلی یا حساسیت به گرد و غبار، گرده گیاهان یا حیوانات خانگی می تواند باعث تولید مخاط اضافی شود.
- هوای خشک یا آلودگی: زندگی در محیط های خشک یا پر از گرد و غبار، دود سیگار یا مواد شیمیایی می تواند مجاری تنفسی را تحریک کرده و تولید خلط را افزایش دهد.
- رفلاکس معده: رفلاکس اسید معده به گلو می تواند باعث تحریک و تولید مخاط اضافی شود.
- مشکلات ساختاری بینی: انحراف تیغه بینی یا پولیپ بینی می تواند جریان مخاط را مختل کرده و باعث تجمع آن در پشت گلو شود
- داروها: برخی دارو ها مانند قرص های ضد بارداری یا دارو های فشار خون می توانند باعث افزایش تولید مخاط شوند.
- بارداری: رینیت بارداری می تواند باعث افزایش خلط در زنان باردار شود.
- سردی معده در طب سنتی: در طب سنتی، ضعف هضم معده و تجمع بلغم (رطوبت سرد) می تواند باعث تولید خلط اضافی شود.
همچنین ببینید: آپنه خواب چیست؟ علت و درمان قطعی
علائم خلط پشت حلق
علائم خلط پشت حلق بسته به شدت و علت آن متفاوت است، اما شایع ترین علائم عبارتند از:
- احساس چکه کردن مخاط در پشت گلو
- نیاز مکرر به صاف کردن گلو
- سرفه، به‌ویژه در شب
- گلو درد یا احساس خراشیدگی در گلو
- بوی بد دهان
- حالت تهوع ناشی از بلع مخاط اضافی
- گرفتگی صدا یا مشکل در صحبت کردن
- تنگی نفس یا احساس خفگی (در موارد شدید)
- عفونت گوش یا سینوس در صورت انسداد مجاری تنفسی
فرق خلط گلو و خلط ریه
خلط گلو و خلط ریه هر دو از ترشحات تنفسی هستند، اما تفاوت های مهمی دارند:
خلط گلو: معمولا از بینی، سینوس ها یا گلو منشا می گیرد و به دلیل عفونت های سینوسی، آلرژی یا تحریک گلو ایجاد می شود. این خلط اغلب به گلو می ریزد و با سرفه یا صاف کردن گلو دفع می شود. خلط گلو معمولا رقیق تر است و ممکن است شفاف، سفید یا زرد باشد.
خلط ریه: از ریه ها یا مجاری تنفسی تحتانی منشا می‌گیرد و معمولا در بیماری هایی مانند برونشیت، ذات الریه یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) دیده می شود. این خلط غلیظ تر و چسبناک تر است و ممکن است حاوی چرک، خون یا مواد دیگر باشد. سرفه های عمیق و خس خس سینه اغلب با خلط ریه همراه است.
خلط سفید پشت حلق نشانه چیست؟
خلط سفید معمولا نشانه‌ا ی از التهاب یا عفونت خفیف است و می تواند به دلایل زیر ایجاد شود:
عفونت های ویروسی: سرماخوردگی یا آنفولانزا می تواند باعث تولید خلط سفید و چسبناک شود.
آلرژی ها: واکنش های آلرژیک اغلب باعث خلط سفید و شفاف می شوند.
تحریک گلو: قرار گرفتن در معرض دود، گرد و غبار یا هوای خشک می تواند خلط سفید ایجاد کند.
رفلاکس معده: اسید معده می تواند گلو را تحریک کرده و خلط سفید تولید کند. در موارد نادر، خلط سفید مداوم ممکن است نشانه عفونت قارچی یا مشکلات دیگر باشد، بنابراین اگر بیش از چند هفته ادامه یافت، به پزشک مراجعه کنید.
درمان های خانگی خلط پشت حلق
درمان های خانگی می‌ت وانند به کاهش خلط پشت حلق و تسکین علائم کمک کنند. برخی از روش های موثر عبارتند از:
نوشیدن مایعات گرم: مصرف چای گیاهی، آب گرم با عسل و لیمو یا سوپ گرم می تواند خلط را رقیق کرده و گلو را تسکین دهد.
غرغره آب نمک: مخلوط یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب گرم و غرغره کردن آن چند بار در روز می تواند التهاب گلو را کاهش دهد و خلط را پاک کند.
بخور جوش شیرین: افزودن چند قاشق جوش شیرین به آب جوش و استنشاق بخار آن در محیط بسته (مثلا زیر پتو) به کاهش بار میکروبی و رقیق شدن خلط کمک می کند.
مصرف عسل: عسل به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد سرفه می تواند خلط را کاهش دهد. یک قاشق عسل را با آب گرم یا چای مخلوط کنید.
دمنوش های گیاهی: دمنوش آویشن، زنجبیل یا پونه به دلیل خواص آنتی بیوتیکی طبیعی به کاهش خلط کمک می کند.
استفاده از دستگاه بخور: بخور سرد یا گرم می تواند رطوبت هوا را افزایش داده و از خشک شدن مخاط جلوگیری کند.
بالا نگه داشتن سر هنگام خواب: استفاده از بالش اضافی هنگام خواب به جلوگیری از تجمع خلط در گلو کمک می کند.
شست و شوی بینی با سرم نمکی: استفاده از سرم شست و شوی بینی یا اسپری سالین می تواند سینوس ها را پاک کرده و ترشحات را کاهش دهد.
همچنین ببینید: علت عرق کردن ناگهانی بدن زنان
درمان خلط پشت حلق بلغمی و سردی معده در طب سنتی
در طب سنتی، خلط پشت حلق اغلب به تجمع بلغم (رطوبت سرد) در بدن نسبت داده می شود که می تواند ناشی از سردی معده یا ضعف هضم باشد. روش های درمانی طب سنتی شامل موارد زیر است:
عنبر نسارا: دود دادن عنبر نسارا (مدفوع خشک‌شده الاغ ماده) به دلیل خواص ضدمیکروبی می‌تواند عفونت‌های گلو و سینوس‌ها را کاهش دهد. این ماده را مانند اسپند حرارت دهید و بخار آن را استنشاق کنید.
دمنوش آویشن و شیرین بیان: این دمنوش به دلیل طبع گرم و خشک به کاهش رطوبت و بلغم کمک می کند.
مصرف غذا های گرم‌مزاج: غذا هایی مانند خرما، عسل، زنجبیل و دارچین به کاهش سردی معده و بلغم کمک می کنند.
پرهیز از سردی ها: از مصرف مرکبات، ماست، دوغ و غذاهای سرد به ویژه در شب خودداری کنید، زیرا می‌توانند بلغم را افزایش دهند.
ماساژ با روغن های گرم: مالیدن روغن سیاه دانه یا زیتون گرم به ناحیه گلو و سینوس ها می تواند به دفع بلغم کمک کند.
بهترین آنتی بیوتیک برای ترشحات پشت حلق
آنتی‌بیوتیک ها تنها در صورتی تجویز می شوند که خلط پشت حلق ناشی از عفونت باکتریایی (مانند سینوزیت باکتریایی) باشد. برخی از آنتی بیوتیک های رایج عبارتند از:
- آموکسی سیلین: برای عفونت های باکتریایی گلو و سینوس ها، معمولا به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز تجویز می شود.
- داکسی سایکلین: برای افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند.
- سفالکسین: برای عفونت های باکتریایی خفیف تا متوسط.
- آزیترومایسین: برای عفونت های مقاوم تر.
- نیستاتین: برای عفونت های قارچی گلو (نه باکتریایی). مهم است که آنتی‌بیوتیک ها تنها با تجویز پزشک مصرف شوند، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند مقاومت باکتریایی ایجاد کند.
درمان فوری خلط پشت حلق
برای درمان فوری خلط پشت حلق، می‌ت وانید از روش های زیر استفاده کنید:
اسپری بینی سالین: این اسپری ها سینوس ها را مرطوب کرده و خلط را رقیق می کنند.
دارو های رقیق کننده مخاط: گایافنزین (موکینکس) می تواند خلط را رقیق کرده و دفع آن را آسان تر کند.
آنتی‌هیستامین ها: در صورت آلرژی، دارو هایی مانند لوراتادین یا سیتریزین می‌توانند تولید مخاط را کاهش دهند.
بخور سریع: استنشاق بخار آب گرم با چند قطره روغن اوکالیپتوس می تواند فورا گلو را تسکین دهد.
هیدراتاسیون: نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز به رقیق شدن خلط کمک می کند.
همچنین ببینید: علت بالا بودن RBC در آزمایش خون
پیشگیری از خلط پشت حلق
برای جلوگیری از بروز یا تشدید خلط پشت حلق، اقدامات زیر را انجام دهید:
- کنترل آلرژی ها با دارو های آنتی هیستامین و دوری از محرک ها.
- درمان به موقع عفونت های تنفسی.
- حفظ رطوبت محیط با دستگاه بخور.
- پرهیز از دود سیگار، الکل و غذا های محرک.
- تقویت سیستم گوارش با مصرف غذا های گرم‌مزاج و پرهیز از سردی ها.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خلط پشت حلق بیش از دو هفته ادامه یابد، با علائمی مانند تب، تنگی نفس، خلط خونی یا درد شدید همراه باشد، حتما به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی یا ریه مراجعه کنید. ممکن است نیاز به آزمایش هایی مانند سی تی اسکن سینوس ها یا بررسی ریه باشد.
نتیجه گیری
خلط پشت حلق مشکلی شایع است که می‌تواند ناشی از عفونت، آلرژی، رفلاکس معده یا سردی معده باشد. درمان‌های خانگی مانند غرغره آب نمک، بخور جوش شیرین، دمنوش‌های گیاهی و مصرف عسل می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند. در طب سنتی، استفاده از عنبر نسارا و پرهیز از سردی‌ها برای درمان خلط بلغمی مؤثر است. در صورت عفونت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین تجویز می‌شود. با رعایت نکات پیشگیری و درمان به‌موقع، می‌توانید این مشکل را به‌طور مؤثری مدیریت کنید.