علت بالا بودن RBC در آزمایش خون: کودکان، بزرگسالان و بارداری + میزان نرمال بودن
گلبول های قرمز خون (RBC) نقش حیاتی در انتقال اکسیژن به بافت های بدن دارند. افزایش تعداد این سلول ها در آزمایش خون، که به عنوان پلی سیتمی شناخته می شود، می‌ت واند به دلایل مختلفی رخ دهد و در کودکان، بزرگسالان و زنان باردار معانی متفاوتی داشته باشد. این وضعیت گاهی بی‌ضرر است، اما در مواردی ممکن است نشانه ای از بیماری های زمینه ای جدی باشد. در این مقاله، به بررسی علل علمی بالا بودن RBC، نشانه های آن و محدوده طبیعی این شاخص در گروه های مختلف می پردازیم تا درک بهتری از این موضوع و اهمیت پیگیری پزشکی آن ارائه دهیم.
همچنین ببینید: علت عرق کردن ناگهانی بدن زنان در سر
RBC چیست؟
گلبول های قرمز خون (Red Blood Cells یا RBC) سلول هایی هستند که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن منتقل کرده و دی‌اکسید کربن را به ریه ها بازمی گردانند. بالا بودن تعداد RBC در آزمایش خون، که به عنوان پلی سیتمی شناخته می شود، می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و در گروه های سنی و شرایط مختلف معانی متفاوتی داشته باشد.
علل بالا بودن RBC در آزمایش خون در کودکان
در کودکان، بالا بودن RBC ممکن است به دلایل زیر باشد
کمبود اکسیژن مزمن: بیماری های ریوی مانند آسم شدید یا فیبروز کیستیک می توانند باعث افزایش تولید RBC برای جبران کمبود اکسیژن شوند.
بیماری های مادرزادی قلب: نقایص قلبی که جریان خون اکسیژن دار را مختل می کنند، منجر به پلی‌سیتمی جبرانی می شوند
کم آبی: کاهش حجم پلاسما به دلیل کم آبی (مثلا اسهال شدید) می‌تواند غلظت RBC را به صورت کاذب افزایش دهد.
اختلالات ژنتیکی: برخی بیماری های نادر مانند پلی‌سیتمی ورا (یک اختلال مغز استخوان) در کودکان نیز ممکن است دیده شود.
زندگی در ارتفاعات بالا: در مناطق مرتفع، بدن برای جبران کمبود اکسیژن RBC بیشتری تولید م ی‌کند.
علل بالا بودن RBC در آزمایش خون در بزرگسالان
در بزرگسالان، علل شایع تر و متنوع تر هستند:
سیگار کشیدن: نیکوتین و مونوکسید کربن موجود در سیگار باعث کاهش اکسیژن خون شده و تولید RBC را تحریک می کند.
بیماری های ریوی: بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا آمفیزم می‌تواند باعث پلی‌سیتمی ثانویه شود.
آپنه خواب: وقفه‌های تنفسی در خواب منجر به هیپوکسی (کمبود اکسیژن) و افزایش RBC می شود.
پلی سیتمی ورا: یک بیماری نئوپلاستیک مغز استخوان که باعث تولید بیش از حد RBC می شود.
مصرف دارو ها: برخی داروها مانند تستوسترون یا اریتروپویتین (EPO) می‌توانند RBC را افزایش دهند.
کم آبی: مشابه کودکان، کم‌آبی باعث افزایش کاذب RBC می‌شود.
تومور ها: برخی تومور ها (مانند کارسینوم سلول کلیوی) با ترشح EPO باعث افزایش RBC می شوند.
علل بالا بودن RBC در آزمایش خون در زنان باردار
در دوران بارداری، بالا بودن RBC معمولا نادر است اما می تواند به دلایل زیر رخ دهد:
افزایش نیاز به اکسیژن: در برخی موارد، بدن مادر برای تامین اکسیژن جنین RBC بیشتری تولید م ی‌کند.
کم‌آبی: استفراغ شدید (هایپرامزیس گراویداروم) یا کاهش مصرف مایعات م ی‌تواند باعث افزایش غلظت RBC شود.
اختلالات زمینه ای: بیماری هایی مانند پلی‌سیتمی ورا یا بیماری های ریوی در مادر می توانند RBC را افزایش دهند.
مصرف مکمل های خاص: مکمل های آهن یا داروهای تحریک کننده خون سازی گاهی باعث افزایش RBC می شوند.
پره‌اکلامپسی: در موارد نادر، پره‌اکلامپسی با تغییرات هماتولوژیک می تواند به افزایش RBC منجر شود.
همچنین ببینید: چرا فلوکستین باید صبح مصرف شود؟
نشانه های بالا بودن RBC
بالا بودن RBC ممکن است بدون علامت باشد یا علائم زیر را ایجاد کند
سردرد و سرگیجه: به دلیل افزایش ویسکوزیته خون.
خستگی و ضعف: به دلیل اختلال در جریان خون.
قرمزی پوست: به‌ویژه در صورت (به نام پلی‌سیتمیک فاسیس).
خارش پوست: به‌ویژه پس از حمام گرم، که در پلی‌سیتمی ورا شایع است.
تنگی نفس: به دلیل کاهش اکسیژن رسانی موثر.
درد قفسه سینه یا لخته شدن خون: در موارد شدید، افزایش ویسکوزیته خون خطر ترومبوز را بالا می برد.
محدوده نرمال RBC
محدوده طبیعی تعداد RBC در آزمایش خون به سن، جنس و شرایط فیزیولوژیک بستگی دارد:
کودکان:
نوزادان: ۴.۸ تا ۷.۱ میلیون در میکرولیتر
کودکان ۱ تا ۶ سال: ۴.۱ تا ۵.۵ میلیون در میکرولیتر
کودکان ۶ تا ۱۸ سال: ۴.۵ تا ۵.۳ میلیون در میکرولیتر
بزرگسالان:
مردان: ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون در میکرولیتر
زنان: ۴.۲ تا ۵.۴ میلیون در میکرولیتر
زنان باردار:
به دلیل افزایش حجم پلاسما، RBC ممکن است کمی پایین‌ت ر از حد نرمال غیربارداری باشد (حدود ۳.۸ تا ۵.۰ میلیون در میکرولیتر). بالا بودن RBC در بارداری غیرمعمول است و نیاز به بررسی دارد.
توجه: مقادیر ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش اندازه‌گیری کمی متفاوت باشد.
همچنین ببینید: برای کبد چرب چی بخوریم چی نخوریم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر آزمایش خون نشان دهنده بالا بودن RBC باشد، پزشک ممکن است آزمایش های تکمیلی مانند سطح هموگلوبین، هماتوکریت، EPO، یا تصویربرداری برای بررسی بیماری های زمینه ای تجویز کند. در کودکان و زنان باردار، این موضوع باید با دقت بیشتری بررسی شود، زیرا ممکن است نشا ن‌دهنده شرایط جدی باشد.
جمع بندی:
بالا بودن RBC م ی‌تواند ناشی از شرایط بی ضرر مانند کم آبی یا زندگی در ارتفاعات باشد، اما گاهی نشانه بیماری های جدی مانند پلی سیتمی ورا یا مشکلات ریوی است. بررسی دقیق توسط پزشک و توجه به محدوده نرمال RBC برای تشخیص صحیح ضروری است.
همچنین ببینید: علائم سکته مغزی