شب بیست و سوم ماه رمضان، شبی است که در روایات اسلامی از جایگاهی بلند برخوردار است و بسیاری آن را شب قدر می دانند، زمانی که در های رحمت الهی گشوده می شود و دعا ها به آسمان می رسند. در این نوشتار، با بیانی تازه و روان، به فضیلت ها و اعمال این شب پرداخته ایم تا خواننده را به درک عمیق تر این لحظه های ناب و بهره‌مندی از آن ترغیب کنیم. آنچه در پی می آید، نگاهی است به اعمالی که این شب را متمایز می سازد و فرصتی برای پیوند با معنویت فراهم می کند.
همچنین ببینید: دانلود دعای جوشن کبیر pdf با خط درشت
اعمال مشترک هر سه شب قدر به این ترتیب است:
غسل: انجام غسل در هر یک از این سه شب توصیه شده است.
دو رکعت نماز: در هر رکعت پس از سوره «حمد»، سوره «توحید» هفت بار خوانده شود و پس از پایان نماز، هفتاد بار استغفار (گفتن «أستغفر الله و أتوب إلیه») انجام گیرد.
قرار دادن قرآن بر سر: قرآن را بر سر گذاشتن و دعا کردن در این حالت از اعمال مشترک است.
زیارت امام حسین (علیه‌السلام): زیارت ایشان در هر سه شب سفارش شده است.
احیای شب: بیدار ماندن و عبادت کردن در این شب ها (شب زنده داری) از اعمال مهم و مشترک است.
صد رکعت نماز: خواندن صد رکعت نماز (هر رکعت با سوره «حمد» و معمولا سوره «توحید») در هر یک از این سه شب توصیه شده است.
اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان
این شب، که از دو شب پیشین قدر برتر دانسته شده، در احادیث متعدد به عنوان شب قدر معرفی می شود. شبی که به نام «جهنی» شناخته شده، یعنی زمانی که در های رحمت الهی گشوده می شود و دعا ها به اجابت می رسد. در این شب، تمام امور بر اساس حکمت خداوند تعیین می گردد. افزون بر اعمالی که با دو شب قدر گذشته مشترک است، چند عمل ویژه نیز برای این شب سفارش شده که در ادامه به آن ها می پردازیم:
اول: تلاوت سوره های قرآن
تلاوت سوره های «عنکبوت» و «روم». امام صادق (ع) قسم خورده اند که هر کس این دو سوره را در این شب بخواند، از اهل بهشت خواهد بود.
دوم: سوره حم دُخان
خواندن سوره «حم دخان».
سوم: هزار مرتبه سوره قدر
تکرار سوره «قدر» به تعداد هزار مرتبه.
همچنین ببینید: جوشن کبیر چند فراز است؟
چهارم
محمد بن عیسی از امامان معصوم روایت کرده که فرمودند: در شب بیست و سوم ماه رمضان، این دعا را چندین بار بخوانید؛ چه در حال سجده، چه ایستاده، چه نشسته و در هر حالتی که هستید، در طول ماه و حتی در تمام زندگی تان، هرگاه ممکن باشد و به یادتان بیاید. پس از حمد و ثنای خداوند و درود بر پیامبر (ص)، این دعا را بگویید:
اللّٰهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فلان بن فلان
(و به جاى فلان بن فلان بگو: الحُجَّهِ بْنِ الحَسَنِ)
صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَىٰ آبائِهِ فِی هٰذِهِ السَّاعَهِ وَفی کُلِّ ساعَهٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلِیلاً وَعَیْناً حَتَّىٰ تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فِیها طَوِیلاً.
خدایا برای ولی ات فلان بن فلان
(و به جاى فلان بن فلان بگو: حجت بن الحسن)
که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیده‌بان باش تا او را با رغبت در زمینت سکونت دهی و زمانی طولانی بهره‌مندش سازی.
و همچنین می‌خوانی:
یَا مُدَبِّرَ الأُمُورِ، یَا باعِثَ مَنْ فِی القُبُورِ، یَا مُجْرِیَ البُحُورِ، یَا مُلَیِّنَ الحَدِیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا.
(و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواه و بگو):
اللَّیْلَه اللَّیْلَهَ
ای تدبیرگر امور، ای برانگیزنده مرده‌های در گور، ای روان کننده دریاها، ای نرم کننده آهن برای داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن.
(و به جاى «چنین و چنان» حاجات خود را بخواهد و بگوید)
امشب، امشب
پنجم
این دعا را تلاوت کنید:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی، وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی، وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی، وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: ﴿یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ﴾.
«خدایا عمرم را طولانی کن، روزی‌ام را فراوان ساز، جسمم را سالم بدار و مرا به آرزوهایم برسان. اگر از بدفرجامانم، نامم را از آن گروه پاک کن و در گروه سعادتمندان ثبت کن؛ زیرا تو در کتاب فروفرستاده‌ات بر پیامبر مرسلت (که درودت بر او و خاندانش باد) فرمودی: خداوند هرچه را بخواهد محو می‌کند و هرچه را بخواهد ثابت می‌دارد و اصل کتاب نزد اوست.»
ششم:
بخوانید:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ، فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، فِی عَامِی هَذَا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.
«خدایا در آنچه فرمان می‌دهی و مقدر می‌کنی، از امر حتمی و حکیمانه در شب قدر که قابل بازگشت و تغییر نیست، مرا در این سال از حاجیان خانه حرمت قرار ده؛ حاجیانی که حج‌شان پذیرفته، تلاش‌شان ستوده، گناهان‌شان آمرزیده و بدی‌هایشان محو شده است. و در آنچه مقدر می‌کنی، عمرم را طولانی و روزی‌ام را وسیع گردان.»
هفتم:
دعایی که در کتاب «اقبال» آمده را بخوانید:
یَا باطِناً فِى ظُهُورِهِ، ویَا ظاهِراً فِى بُطُونِهِ، وَ یَا باطِناً لَیْسَ یَخْفَىٰ، وَ یَا ظاهِراً لَیْسَ یُرىٰ، یَا مَوْصُوفاً لَایَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَلَا حَدٌّ مَحْدُودٌ، وَ یَا غائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ، وَیَا شاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ، یُطْلَبُ فَیُصابُ، وَلَمْ یَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالْأَرْضُ وَمَا بَیْنَهُما طَرْفَهَ عَیْنٍ، لَایُدْرَکُ بِکَیْفٍ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَلَا بِحَیْثٍ، أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَرَبُّ الأَرْبابِ، أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الأُمورِ، سُبحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثِلهِ شَىْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ البَصیرُ ! سبحانَ مَنْ هُوَ هکَذَا وَلَا هَکَذا غَیْرُه.
«ای پنهان در آشکارگی‌ات، ای آشکار در پنهانی‌ات، ای پنهانی که مخفی نیستی، ای آشکاری که دیده نمی‌شوی، ای توصیف‌شده‌ای که هیچ‌کس به حقیقتت نرسد و هیچ حدی تو را دربرنگیرد، ای غایبی که گم نشده‌ای، ای حاضری که مشهود نیستی، تو را جستجو کنند و یابند، آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن‌هاست حتی به‌قدر چشم برهم‌زدن از تو خالی نیست. نه با چگونگی درک می‌شوی، نه با مکان و جهت محدود می‌گردی. تو نور نورها و پروردگار پروردگاران هستی، بر همه امور احاطه داری. پاک است آنکه مانندش چیزی نیست و او شنوا و بیناست. پاک است آنکه چنین است و جز او چنین نیست.»
سپس هرچه از خدا می‌خواهید، درخواست کنید.
هشتم:
علاوه بر غسل ابتدای شب، در آخر شب نیز غسل کنید.
بدانید که برای غسل، شب زنده داری، زیارت امام حسین (ع) و خواندن صد رکعت نماز در این شب، فضیلت بسیاری ذکر شده و بر انجام این اعمال تاکید شده است.
زیارت امام حسین صوتی
جوشن کبیر تند خوانی فرهمند
همچنین ببینید: متن شب قدر برای استوری کوتاه و زیبا
شیخ طوسی در «تهذیب» از ابوبصیر نقل کرده که امام صادق (ع) فرمودند: در شبی که امید است شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوانید و در هر رکعت پس از سوره حمد، سوره توحید را ده بار تلاوت کنید. پرسیدم: اگر نتوانم ایستاده بخوانم؟ فرمودند: نشسته بخوان. گفتم: اگر باز هم نتوانم؟ فرمودند: در حالی که در بستر به پشت دراز کشیده‌ای، بخوان.
از «دعائم الإسلام» نقل است که پیامبر (ص) در دهه آخر رمضان بسترش را جمع می کرد، خود را برای عبادت آماده می ساخت، در شب بیست و سوم خانواده اش را بیدار می کرد و اگر کسی خوابش برده بود، آب به صورتش می پاشید. حضرت فاطمه (س) نیز در این شب نمی گذاشت کسی از اهل خانه بخوابد، با کم‌خوری خواب را از آن ها دور می کرد و با خواب روز، آن ها را برای شب زنده‌داری آماده می ساخت و می فرمود: محروم کسی است که از خیر این شب بی بهره بماند.
روایت شده که امام صادق (ع) در بیماری شدید، در شب بیست و سوم رمضان به خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد ببرند و تا صبح آنجا ماند.
علامه مجلسی گفته است: در این شب هرچه ممکن است قرآن بخوانید و دعا های صحیفه سجادیه، به ویژه دعای «مکارم الأخلاق» و دعای «توبه» را تلاوت کنید. روزهای این شب ها را نیز باید گرامی داشت و با عبادت و قرآن سپری کرد، زیرا در احادیث معتبر آمده که روز قدر در فضیلت مانند شب قدر است.
همچنین ببینید: نماز شب قدر را چگونه بخوانیم (نماز ۱۰۰ رکعتی)