روز اول ماه رمضان، به عنوان آغاز ماه مبارک رمضان، دارای اعمال مستحب فراوانی است که با انجام آنها می‌توان از برکات و فیوضات این ماه بهره‌مند شد. در این روز، مجموعه‌ای از دعاها، نمازها و آداب خاص ذکر شده است که هر کدام تأثیرات روحانی و جسمانی خاص خود را دارند.
دعای رویت هلال ماه رمضان در مفاتیح الجنان و متن کامل دعا
در مفاتیح الجنان و دیگر منابع اسلامی، دعا هایی برای رویت هلال ماه رمضان آمده است که از آن جمله، دعای پیامبر (ص) و امام صادق (ع) در هنگام رویت ماه رمضان به‌ویژه اهمیت دارند. این دعاها به عنوان درخواست‌هایی از خداوند برای برکت، آرامش، عافیت و بهره‌مندی از ماه مبارک رمضان مورد توجه قرار دارند. در اینجا به شرح دعا های مختلف هنگام رویت هلال ماه رمضان می‌پردازیم:
دعای رویت هلال ماه رمضان
«رَبِّی وَ رَبُّکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ. اللّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالْأَمْنِ وَالْإِیمانِ وَالسَّلامَهِ وَالْإِسْلامِ وَالْمُسارَعَهِ إِلی مَا تُحِبُّ وَتَرْضی. اللّهُمَّ بارِکْ لَنا فِی شَهْرِنا هذَا، وَارْزُقْنا خَیْرَهُ وَعَوْنَهُ، وَاصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَشَرَّهُ وَبَلاءَهُ وَفِتْنَتَهُ.»
ترجمه: پروردگارا، و پروردگار تو، پروردگار جهانیان است. خدایا، ماه رمضان را بر ما با ایمنی، ایمان، سلامت، اسلام و شتاب در انجام آنچه که دوست داری و رضا و خوشنودی تو قرار ده. خدایا، در این ماه برکات و خیرات خود را برای ما بیاور و ما را به وسیله آن یاری کن و ما را از ضررها، شرارت‌ها، بلاها و فتنه‌ها دور ساز.
دعای پیامبر اکرم (ص) هنگام رویت هلال ماه رمضان
روایت شده که هنگامی که رسول‌الله (ص) هلال ماه رمضان را می‌دیدند، رو به قبله می‌کردند و می‌فرمودند:
اللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالْأَمْنِ وَالْإِیمَانِ وَالسَّلامَهِ وَالْإِسْلامِ وَالْعافِیَهِ الْمُجَلَّلَهِ وَدِفاعِ الْأَسْقامِ وَالْعَوْنِ عَلَی الصَّلاهِ وَالصِّیامِ وَالْقِیامِ وَتِلاوَهِ الْقُرْآنِ. اللّٰهُمَّ سَلِّمْنا لِشَهْرِ رَمَضانَ، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا، وَسَلِّمْنا فِیهِ حَتَّیٰ یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَغَفَرْتَ لَنا وَرَحِمْتَنا.
ترجمه: خدایا، این ماه را برای ما با ایمنی، ایمان، سلامت، اسلام، عافیت بزرگ، دفاع از بیماری‌ها، یاری بر نماز، روزه، شب‌زنده‌داری و تلاوت قرآن برای ما بگشای. خدایا، ما را به ماه رمضان سالم گردان، ماه رمضان را از ما به‌سلامت دریافت کن و تا به پایان رسیدن این ماه ما را در امنیت و آمرزش گناهان و رحمت خودت قرار بده.
دعای رویت هلال ماه رمضان امام صادق (ع)
امام صادق (ع) نیز دعایی را هنگام رؤیت هلال ماه رمضان توصیه کرده‌اند که به شرح زیر است:
اللّٰهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدِ افْتَرضْتَ عَلَیْنا صِیامَهُ، وَأَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدًی لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقانِ. اللّٰهُمَّ أَعِنَّا عَلَیٰ صِیامِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنّا، وَسَلِّمْنا فِیهِ، وَسَلِّمْنا مِنْهُ، وَسَلِّمْهُ لَنا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَعَافِیَهٍ، إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، یَا رَحْمٰنُ یَا رَحِیمُ.
ترجمه: خدایا، ماه رمضان آمد و تو روزه آن را بر ما واجب کرده‌ای و قرآن را در آن برای هدایت مردم و نشانه‌های روشن از هدایت و فرق میان حق و باطل نازل کرده‌ای. خدایا، ما را در روزه‌اش یاری کن و آن را از ما بپذیر و ما را در آن سالم بدار و آن را برای ما در آسانی و عافیت از جانب خودت قرار ده. همانا تو بر هر چیزی توانا هستی، ای بخشنده، ای مهربان.
اعمال روز و شب اول ماه رمضان
۱. غسل
یکی از اولین اعمال مستحب در روز اول ماه رمضان، غسل کردن در آب جاری است. این کار علاوه بر تطهیر جسم، سبب ایمنی از درد ها و بیماری ها در طول سال می شود. پس از غسل، توصیه شده است که سی کف دست آب بر سر ریخته شود تا این نعمت الهی در تمام طول سال برای فرد باقی بماند و او از بیماری‌ها و مشکلات جسمانی محفوظ بماند.
۲. استفاده از گلاب
دومین عمل مستحب در این روز، استفاده از گلاب است. بر طبق توصیه ها، فرد باید کفی از گلاب را بر صورت و سر خود بزند. این عمل به معنای پاکی و برکت است و از نظر معنوی موجب می شود که فرد از پریشان ی‌ها و مشکلات رهایی یابد. همچنین، مالیدن گلاب بر سر از بروز بیماری هایی مانند سرسام (یا برسام) جلوگیری می کند که در برخی نسخه ها به عنوان بیماری سینه معرفی شده است.
۳. خواندن نماز اول هر ماه در شب و روز
در شب اول ماه رمضان، دو رکعت نماز مستحب است که در هر رکعت پس از سوره‌ی «حمد»، سوره «أنعام» خوانده می شود. این نماز از فرد خواسته می شود که از خداوند درخواست کند او را از هر ترس و بیماری ایمن کند و در این ماه هیچ حادثه‌ی ناخوشایندی برایش پیش نیاید.
در روز اول ماه رمضان نیز دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول پس از سوره‌ی «حمد»، سی مرتبه سوره «توحید» خوانده می شود و در رکعت دوم پس از سوره‌ی «حمد»، سی مرتبه سوره «قدر» خوانده می شود. پس از نماز، صدقه داده می شود، زیرا این عمل موجب سلامت و برکت در طول ماه رمضان برای فرد خواهد بود.
علاوه بر این، پس از انجام نماز، برخی از روایات پیشنهاد می‌دهند که فرد این دع اها را نیز بخواند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ مَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا، کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ.»
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَ إِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا کَاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ، وَ إِنْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ، یُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ، وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ.»
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً»،
«مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّهَ إِلّا بِاللَّهِ»،
«حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ»،
«وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ»،
«لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ، سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»،
«رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ»،
«رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً، وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ.»
این دعا ها همگی به فرد کمک می کند تا در ماه رمضان از هر گونه سختی، گرفتاری، و بلاهای احتمالی محفوظ بماند و در مسیر برکت و آرامش قرار گیرد.
۳. خواندن نماز اول ماه رمضان به روایت دیگر
در روز اول ماه رمضان، خواندن دو رکعت نماز مخصوص اهمیت زیادی دارد. در این نماز، در رکعت اول سوره های «حمد» و «إنّا فتحنا» خوانده می شود و در رکعت دوم، سوره «حمد» و هر سوره دیگری که فرد بخواهد خوانده می شود. این نماز از دعا های مستحب است که به دور شدن بدی ها از فرد و حفظ او در سال آینده در پناه خداوند کمک می‌کند.
۴. صدقه دادن
همچنین در این روز، دادن صدقه نیز از اعمال بسیار پسندیده است. صدقه دادن علاوه بر اینکه کمک به نیازمندان است، موجب برکت در رزق و روزی فرد می‌شود و در این روز خاص، برکات بیشتری دارد.
۵. دعا پس از طلوع سپیده دم + صوت
یکی از مهم‌ترین دعا های روز اول ماه رمضان، دعای اللهم قد حضر شهر رمضان است که باید پس از طلوع سپیده‌دم خوانده شود. در این دعا، از خداوند درخواست می‌شود که یاری گر انسان‌ها در روزه گرفتن در ماه رمضان باشد و این ماه را برای آن ها با آسانی و عافیت همراه سازد. در واقع، این دعا تقاضای کمک الهی برای استفاده کامل از برکات ماه رمضان است.
۶. خواندن دعای چهل و چهارم و چهل سه صحیفه سجادیه
اگر دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه در شب پیش خوانده نشده باشد، در روز اول ماه رمضان باید آن را بخوانند. این دعا علاوه بر اینکه به تقویت روحیه معنوی فرد کمک می‌کند، از دعا هایی است که در بسیاری از کتب دینی بر خواندن آن تاکید شده است.
دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دانَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ، وَبِرَحْمَتِکَ الَّتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ، وَبِعَظَمَتِکَ الَّتِی تَواضَعَ لَها کُلُّ شَیْءٍ، وَبِعِزَّتِکَ الَّتِی قَهَرَتْ کُلَّ شَیْءٍ، وَبِقُوَّتِکَ الَّتِی خَضَعَ لَها کُلُّ شَیْءٍ، وَبِجَبَرُوتِکَ الَّتِی غَلَبَتْ کُلَّ شَیْءٍ، وَبِعِلْمِکَ الَّذِی أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ، یَا نُورُ یَا قُدُّوسُ، یَا أَوَّلُ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ، وَیَا باقِیاً بَعْدَ کُلِّ شَیْءٍ
یَا اللّهُ یَا رَحْمنُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجاءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُدِیلُ الْأَعْداءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعاءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی یُسْتَحَقُّ بِها نُزُولُ الْبَلاءِ.
وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ غَیْثَ السَّماءِ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَکْشِفُ الْغِطاءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَناءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ، وَأَلْبِسْنِی دِرْعَکَ الْحَصِینَهَ الَّتِی لَاتُرامُ، وَعافِنِی مِنْ شَرِّ مَا أُحاذِرُ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ فِی مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِی هذِهِ
اللّهُمَّ رَبَّ السَّمَاواتِ السَّبْعِ، وَرَبَّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَمَا فِیهِنَّ وَمَا بَیْنَهُنَّ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ، وَرَبَّ السَّبْعِ الْمَثانِی وَالْقُرْآنِ الْعَظِیمِ، وَرَبَّ إِسْرافِیلَ وَمِیکائِیلَ وَجَبْرَئِیلَ، وَرَبَّ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَخاتَِمِ النَّبِیِّینَ، أَسْأَلُکَ بِکَ وَبِما سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ یَا عَظِیمُ أَنْتَ الَّذِی تَمُنُّ بِالْعَظِیمِ؛ وَتَدْفَعُ کُلَّ مَحْذُورٍ، وَتُعْطِی کُلَّ جَزِیلٍ، وَتُضاعِفُ الْحَسَناتِ بِالْقَلِیلِ وَبِالْکَثِیرِ وَتَفْعَلُ مَا تَشاءُ
یَا قَدِیرُ یَا اللّهُ یَا رَحْمنُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ، وَأَلْبِسْنِی فِی مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِی هذِهِ سِتْرَکَ وَنَضِّرْ وَجْهِی بِنُورِکَ، وَأَحِبَّنِی بِمَحَبَّتِکَ، وَبَلِّغْنِی رِضْوانَکَ، وَشَرِیفَ کَرامَتِکَ، وَجَسِیمَ عَطِیَّتِکَ، وَأَعْطِنِی مِنْ خَیْرِ مَا عِنْدَکَ وَم ِنْ خَیْرِ مَا أَنْتَ مُعْطِیهِ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ، وَأَلْبِسْنِی مَعَ ذلِکَ عافِیَتَکَ
یَا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوی، وَیَا شاهِدَ کُلِّ نَجْوی، وَیَا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّهٍ، وَیَا دافِعَ مَا تَشاءُ مِنْ بَلِیَّهٍ، یَا کَرِیمَ الْعَفْوِ، یَا حَسَنَ التَّجاوُزِ، تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّهِ إِبْراهِیمَ وَفِطْرَتِهِ وَ عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سُنَّتِهِ وَ عَلَی خَیْرِ الْوَفَاهِ فَتَوَفَّنِی مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ
اللّهُمَّ وَجَنِّبْنِی فِی هذِهِ السَّنَهِ کُلَّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یُباعِدُنِی مِنْکَ، وَاجْلِبْنِی إِلی کُلِّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یُقَرِّبُنِی مِنْکَ فِی هذِهِ السَّنَهَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَامْنَعْنِی مِنْ کُلِّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یَکُونُ مِنِّی أَخافُ ضَرَرَ عاقِبَتِهِ، وَأَخافُ مَقْتَکَ إِیَّایَ عَلَیْهِ حِذارَ أَنْ تَصْرِفَ وَجْهَکَ الْکَرِیمَ عَنِّی فَأَسْتَوْجِبَ بِهِ نَقْصاً مِنْ حَظٍّ لِی عِنْدَکَ، یَا رَؤُوفُ یَا رَحِیمُ
اللّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی مُسْتَقْبِلِ سَنَتِی هذِهِ فِی حِفْظِکَ وَفِی جِوارِکَ وَفِی کَنَفِکَ، وَجَلِّلْنِی سِتْرَ عافِیَتِکَ، وَهَبْ لِی کَرامَتَکَ، عَزَّ جارُکَ، وَجَلَّ ثَناؤُکَ، وَلَا إِلهَ غَیْرُکَ اللّهُمَّ اجْعَلْنِی تابِعاً لِصالِحِی مَنْ مَضی مِنْ أَوْلِیائِکَ، وَأَلْحِقْنِی بِهِمْ، وَاجْعَلْنِی مُسَلِّماً لِمَنْ قالَ بِالصِّدْقِ عَلَیْکَ مِنْهُمْ، وَأَعُوذُ بِکَ اللّهُمَّ أَنْ تُحِیطَ بِی خَطِیئَتِی وَظُلْمِی وَ إِسْرافِی عَلَی نَفْسِی وَ اتِّباعِی لِهَوایَ وَاشْتِغالِی بِشَهَواتِی فَیَحُولُ ذلِکَ بَیْنِی وَبَیْنَ رَحْمَتِکَ وَرِضْوانِکَ فَأَکُونَ ُ مَنْسِیّاً عِنْدَکَ، مُتَعَرِّضاً لِسَخَطِکَ وَ نِقْمَتِکَ
اللّهُمَّ وَفِّقْنِی لِکُلِّ عَمَلٍ صَالِحٍ تَرْضی بِهِ عَنِّی، وَقَرِّبْنِی إِلَیْکَ زُلْفی. اللّهُمَّ کَما کَفَیْتَ نَبِیَّکَ مُحَمَّداً صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَفَرَّجْتَ هَمَّهُ، وَکَشَفْتَ غَمَّهُ، وَصَدَقْتَهُ وَعْدَکَ، وَأَنْجَزْتَ لَهُ عَهْدَکَ؛ اللّهُمَّ فَبِذلِکَ فَاکْفِنِی هَوْلَ هذِهِ السَّنَهِ وَآفاتِها وَأَسْقامَها وَفِتْنَتَها وَشُرُورَها وَأَحْزانَها وَضِیقَ الْمَعاشِ فِیها، وَبَلِّغْنِی بِرَحْمَتِکَ کَمالَ الْعافِیَهِ بِتَمامِ دَوامِ النِّعْمَهِ عِنْدِی إِلی مُنْتَهی أَجَلِی، أَسْأَلُکَ سُؤالَ مَنْ أَساءَ وَظَلَمَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ، وَأَسْأَلُکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی مَا مَضی مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِی حَصَرَتْها حَفَظَتُکَ وَأَحْصَتْها کِرامُ مَلائِکَتِکَ عَلَیَّ، وَأَنْ تَعْصِمَنِی إِلهِی مِنَ الذُّنُوبِ فِیما بَقِیَ مِنْ عُمْرِی إِلی مُنْتَهی أَجَلِی. یَا اللّهُ یَا رَحْمنُ یَا رَحِیمُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَآتِنِی کُلَّ مَا سَأَلْتُکَ وَرَغِبْتُ إِلَیْکَ فِیهِ فَإِنَّکَ أَمَرْتَنِی بِالدُّعاءِ، وَتَکَفَّلْتَ لِی بِالْإِجابَهِ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
دعای چهل سوم صفحیه سجادیه
سید بن طاووس روایت کرده: روزی حضرت سجّاد (ع) در راهی می‌گذشت که به هلال ماه رمضان نظر کرد، سپس ایستاد و گفت:
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ، الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنازِلِ التَّقْدِیرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ، آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ، وَأَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ، وَجَعَلَکَ آیَهً مِنْ آیاتِ مُلْکِهِ، وَعَلامَهً مِنْ عَلاماتِ سُلْطانِهِ، فَحَدَّ بِکَ الزَّمانَ، وَامْتَهَنَکَ بِالْکَمالِ وَالنُّقْصانِ، وَالطُّلُوعِ وَالْأُفُولِ وَالْإِنارَهِ وَالْکُسُوفِ فِی کُلِّ ذٰلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلیٰ إِرادَتِهِ سَرِیعٌ، سُبْحانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ مِنْ أَمْرِکَ! وَأَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ! جَعَلَکَ مِفْتاحَ شَهْرٍ حادِثٍ لِأَمْرٍ حادِثٍ
ای آفریده فرمان‌بردار، رونده کوشا و شتابان، رفت‌وآمد کننده در منزلگاه‌های معین، ای متصرف در چرخ گردان تدبیر، ایمان آوردم به آن کس که با تو تاریکی‌ها را روشن کرد و آنچه را به‌سختی می‌توان یافت آشکار ساخت و تو را نشانه‌ای از نشانه‌های چیرگی و علامتی از علائم قدرت خود قرار داد، پس زمان را به تو محدود کرد و گاهی تو را به نقص و گاهی به کمال وقتی به طلوع و زمانی به غروب و حالتی پرنور و حالتی گرفته، مسخّر خویش کرد، تو در تمام این حالات مسخّر اویی و به‌سوی اراده‌اش شتابانی، منزّه است او، چه عجیب است تدبیری که در حق تو به‌کار برده و چه دقیق است آنچه درباره تو انجام داده، تو را کلید ماهی نو برای کارهایی نو ساخته،
فَأَسْأَلُ اللّٰهَ رَبِّی وَرَبَّکَ، وَخالِقِی وَخالِقَکَ، وَمُقَدِّرِی وَمُقَدِّرَکَ، وَمُصَوِّرِی وَمُصَوِّرَکَ؛ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکَهٍ لَاتَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ، وَطَهارَهٍ لَاتُدَنِّسُهَا الْآثامُ، هِلالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفاتِ، وَسَلامَهٍ مِنَ السَّیِّئاتِ، هِلالَ سَعْدٍ لَانَحْسَ فِیهِ، وَیُمْنٍ لَانَکَدَ مَعَهُ، وَیُسْرٍ لَایُمازِجُهُ عُسْرٌ، وَخیْرٍ لَایَشُوبُهُ شَرٌّ، هِلالَ أَمْنٍ وَإِیمانٍ، وَ نِعْمَهٍ وَ إِحْسانٍ، وَسَلامَهٍ وَ إِسْلامٍ
پس از پروردگار که پروردگار من‌وتوست و آفریننده من‌وتوست و مهار مقدّرات من و تو در کف قدرت اوست و صورتگر من‌وتوست می‌خواهم؛ که بر محمّد و خاندانش درود فرستد و تو را ماه برکتی قرار دهد که گذشت روزگاران آن را از بین نبرد و ماه پاکی که گناهان آن را آلوده نگرداند، هلال ایمنی از آفات و سلامتی از زشتی‌ها، هلال خوش‌طالعی برکنار از بدیمنی و مبارکی بدون گرفتاری و آسایش بدون دشواری، و خیر بدون شرّ، هلال ایمنی و امان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنا مِنْ أَرْضیٰ مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ؛ وَأَزْکیٰ مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ، وَأَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ، وَوَفِّقْنَا اللّٰهُمَّ فِیهِ لِلطَّاعَهِ وَالتَّوْبَهِ، وَاعْصِمْنا فِیهِ مِنَ الْآثامِ وَالْحَوْبَهِ، وَأَوْزِعْنا فِیهِ شُکْرَ النِّعْمَهِ، وَأَلْبِسْنا فِیهِ جُنَنَ الْعافِیَهِ، وَأَتْمِمْ عَلَیْنا بِاسْتِکْمالِ طاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّهَ، إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنّانُ الْحَمِیدُ، وَصَلَّی اللّٰهُ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّیِّبِینَ، وَاجْعَلْ لَنا فِیهِ عَوْناً مِنْکَ عَلَیٰ مَا نَدَبْتَنا إِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طاعَتِکَ وَتَقَبَّلْها إِنَّکَ الْأَکْرَمُ مِنْ کُلِّ کَرِیمٍ، وَالْأَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحِیمٍ، آمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
خدایا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از پسندیده‌ترین کسانی قرار ده که این ماه بر آنان طلوع کرده؛ و پاکیزه‌ترین کسانی که به آنها نظر کرده و خوشبخت‌ترین کسانی که در آن به بندگی تو گردن نهاده‌اند و ما را در این ماه توفیق توبه عنایت کن و از گناه حفظ فرما و از انجام نافرمانی‌ات بازدار و ادای شکر نعمتت را به ما ارزانی کن و لباس‌های عافیت را بر ما بپوشان و به‌سبب انجام طاعت کامل، نعمتت را در این ماه بر ما تمام کن، زیرا که تو بس بخشنده و ستوده‌ای و درود خدا بر محمّد و خاندان پاکش و برای ما از جانب خود در این ماه مددی برسان، بر انجام آنچه ما را به آن خوانده‌ای از طاعت واجبت و آن را بپذیر، همانا تو کریم‌تر از هر کریمی و مهربان‌تر از هر مهربانی، آمین آمین ای پروردگار جهانیان.
۷. دعای حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السلام)
حضرت موسی بن جعفر (علیه‌السلام) در توصیه‌ای به شیعیان در آغاز ماه رمضان، خواندن دعاهای خاصی را برای روز اول ماه رمضان مهم دانسته‌اند. این دعا، که در منابع مختلفی روایت شده است، می‌گوید: هر کسی که این دعا را با اخلاص و بدون ریا بخواند، در طول سال از فتنه‌ها، گمراهی‌ها و بلاهایی که می تواند به بدن یا دین او آسیب برساند، محفوظ خواهد ماند. در حقیقت، این دعا باعث می شود که فرد از شر بلاها در سال آینده محافظت شود.
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِى دانَ لَهُ کُلُّ شَىْءٍ، وَبِرَحْمَتِکَ الَّتِى وَسِعَتْ کُلَّ شَىْءٍ، وَبِعَظَمَتِکَ الَّتِى تَواضَعَ لَها کُلُّ شَىْءٍ، وَبِعِزَّتِکَ الَّتِى قَهَرَتْ کُلَّ شَىْءٍ، وَبِقُوَّتِکَ الَّتِى خَضَعَ لَها کُلُّ شَىْءٍ، وَبِجَبَرُوتِکَ الَّتِى غَلَبَتْ کُلَّ شَىْءٍ، وَبِعِلْمِکَ الَّذِى أَحاطَ بِکُلِّ شَىْءٍ، یَا نُورُ یَا قُدُّوسُ، یَا أَوَّلُ قَبْلَ کُلِّ شَىْءٍ، وَیَا باقِیاً بَعْدَ کُلِّ شَىْءٍ،
یَا اللّٰهُ یَا رَحْمٰنُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُغَیِّرُ النِّعَمَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ النِّقَمَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَقْطَعُ الرَّجاءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُدِیلُ الْأَعْداءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَرُدُّ الدُّعاءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى یُسْتَحَقُّ بِها نُزُولُ الْبَلاءِ؛
وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَحْبِسُ غَیْثَ السَّماءِ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَکْشِفُ الْغِطاءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُعَجِّلُ الْفَناءَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُورِثُ النَّدَمَ، وَاغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَهْتِکُ الْعِصَمَ، وَأَلْبِسْنِى دِرْعَکَ الْحَصِینَهَ الَّتِى لَا تُرامُ، وَعافِنِى مِنْ شَرِّ مَا أُحاذِرُ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ فِى مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِى هٰذِهِ .
اللّٰهُمَّ رَبَّ السَّمَاواتِ السَّبْعِ، وَرَبَّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَمَا فِیهِنَّ وَمَا بَیْنَهُنَّ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ، وَرَبَّ السَّبْعِ الْمَثانِى وَالْقُرْآنِ الْعَظِیمِ، وَرَبَّ إِسْرافِیلَ وَمِیکائِیلَ وَجَبْرَئِیلَ، وَرَبَّ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَخاتَِمِ النَّبِیِّینَ، أَسْأَلُکَ بِکَ وَبِما سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ یَا عَظِیمُ أَنْتَ الَّذِى تَمُنُّ بِالْعَظِیمِ؛ وَتَدْفَعُ کُلَّ مَحْذُورٍ، وَتُعْطِى کُلَّ جَزِیلٍ، وَتُضاعِفُ الْحَسَناتِ بِالْقَلِیلِ وَبِالْکَثِیرِ وَتَفْعَلُ مَا تَشاءُ،
یَا قَدِیرُ یَا اللّٰهُ یَا رَحْمٰنُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ، وَأَلْبِسْنِى فِى مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِى هٰذِهِ سِتْرَکَ وَنَضِّرْ وَجْهِى بِنُورِکَ، وَأَحِبَّنِى بِمَحَبَّتِکَ، وَبَلِّغْنِى رِضْوانَکَ، وَشَرِیفَ کَرامَتِکَ، وَجَسِیمَ عَطِیَّتِکَ، وَأَعْطِنِى مِنْ خَیْرِ مَا عِنْدَکَ وَمِنْ خَیْرِ مَا أَنْتَ مُعْطِیهِ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ، وَأَلْبِسْنِى مَعَ ذٰلِکَ عافِیَتَکَ،
یَا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوىٰ، وَیَا شاهِدَ کُلِّ نَجْوىٰ، وَیَا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّهٍ، وَیَا دافِعَ مَا تَشاءُ مِنْ بَلِیَّهٍ، یَا کَرِیمَ الْعَفْوِ، یَا حَسَنَ التَّجاوُزِ، تَوَفَّنِى عَلَىٰ مِلَّهِ إِبْراهِیمَ وَفِطْرَتِهِ وَ عَلَى دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سُنَّتِهِ وَ عَلَى خَیْرِ الْوَفَاهِ فَتَوَفَّنِی مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ؛
اللّٰهُمَّ وَجَنِّبْنِى فِى هٰذِهِ السَّنَهِ کُلَّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یُباعِدُنِى مِنْکَ، وَاجْلِبْنِى إِلىٰ کُلِّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یُقَرِّبُنِى مِنْکَ فِى هٰذِهِ السَّنَهَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَامْنَعْنِى مِنْ کُلِّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ یَکُونُ مِنِّى أَخافُ ضَرَرَ عاقِبَتِهِ، وَأَخافُ مَقْتَکَ إِیَّاىَ عَلَیْهِ حِذارَ أَنْ تَصْرِفَ وَجْهَکَ الْکَرِیمَ عَنِّى فَأَسْتَوْجِبَ بِهِ نَقْصاً مِنْ حَظٍّ لِى عِنْدَکَ، یَا رَؤُوفُ یَا رَحِیمُ؛
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِى فِى مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِى هٰذِهِ فِى حِفْظِکَ وَفِى جِوارِکَ وَفِى کَنَفِکَ، وَجَلِّلْنِى سِتْرَ عافِیَتِکَ، وَهَبْ لِى کَرامَتَکَ، عَزَّ جارُکَ، وَجَلَّ ثَناؤُکَ، وَلَا إِلٰهَ غَیْرُکَ .
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِى تابِعاً لِصالِحِى مَنْ مَضىٰ مِنْ أَوْلِیائِکَ، وَأَلْحِقْنِى بِهِمْ، وَاجْعَلْنِى مُسَلِّماً لِمَنْ قالَ بِالصِّدْقِ عَلَیْکَ مِنْهُمْ، وَأَعُوذُ بِکَ اللّٰهُمَّ أَنْ تُحِیطَ بِى خَطِیئَتِى وَظُلْمِى وَ إِسْرافِى عَلَىٰ نَفْسِى وَ اتِّباعِى لِهَواىَ وَاشْتِغالِى بِشَهَواتِى فَیَحُولُ ذٰلِکَ بَیْنِى وَبَیْنَ رَحْمَتِکَ وَرِضْوانِکَ فَأَکُونَ ُ مَنْسِیّاً عِنْدَکَ، مُتَعَرِّضاً لِسَخَطِکَ وَ نِقْمَتِکَ .
اللّٰهُمَّ وَفِّقْنِى لِکُلِّ عَمَلٍ صَالِحٍ تَرْضىٰ بِهِ عَنِّى، وَقَرِّبْنِى إِلَیْکَ زُلْفىٰ . اللّٰهُمَّ کَما کَفَیْتَ نَبِیَّکَ مُحَمَّداً صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَفَرَّجْتَ هَمَّهُ، وَکَشَفْتَ غَمَّهُ ، وَصَدَقْتَهُ وَعْدَکَ، وَأَنْجَزْتَ لَهُ عَهْدَکَ؛
اللّٰهُمَّ فَبِذٰلِکَ فَاکْفِنِى هَوْلَ هٰذِهِ السَّنَهِ وَآفاتِها وَأَسْقامَها وَفِتْنَتَها وَشُرُورَها وَأَحْزانَها وَضِیقَ الْمَعاشِ فِیها، وَبَلِّغْنِى بِرَحْمَتِکَ کَمالَ الْعافِیَهِ بِتَمامِ دَوامِ النِّعْمَهِ عِنْدِى إِلىٰ مُنْتَهىٰ أَجَلِى، أَسْأَلُکَ سُؤالَ مَنْ أَساءَ وَظَلَمَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ، وَأَسْأَلُکَ أَنْ تَغْفِرَ لِى مَا مَضىٰ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِى حَصَرَتْها حَفَظَتُکَ وَأَحْصَتْها کِرامُ مَلائِکَتِکَ عَلَىَّ، وَأَنْ تَعْصِمَنِى إِلٰهِى مِنَ الذُّنُوبِ فِیما بَقِىَ مِنْ عُمْرِى إِلىٰ مُنْتَهىٰ أَجَلِى،
یَا اللّٰهُ یَا رَحْمٰنُ یَا رَحِیمُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَآتِنِى کُلَّ مَا سَأَلْتُکَ وَرَغِبْتُ إِلَیْکَ فِیهِ فَإِنَّکَ أَمَرْتَنِى بِالدُّعاءِ، وَتَکَفَّلْتَ لِى بِالْإِجابَهِ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
زیارت مزار امام حسین (ع)
روایت شده که هر کسی امام حسین (ع) را زیارت کند، گناهانش آمرزیده می‌شود و پاداش کسانی را که در همان سال به حج رفته اند، دریافت خواهد کرد. در صورتی که نتوا‌نید به کربلا بروید، می‌توانید از زیارت‌نامه‌های معتبر امام حسین (ع) بهره ببرید و با خواندن آنها، از ثواب زیارت ایشان بهره‌مند شوید.
دعای پیامبر (ص) برای شب اول ماه مبارک رمضان
الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِی أَکْرَمَنَا بِکَ أَیُّهَا الشَّهْرُ الْمُبَارَکُ اللَّهُمَّ فَقَوِّنَا عَلَی صِیَامِنَا وَ قِیَامِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْوَاحِدُ فَلَا وَلَدَ لَکَ وَ أَنْتَ الصَّمَدُ فَلَا شِبْهَ لَکَ وَ أَنْتَ الْعَزِیزُ فَلَا یُعِزُّکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ وَ أَنْتَ الْمَوْلَی وَ أَنَا الْعَبْدُ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ وَ أَنَا الْمُذْنِبُ وَ أَنْتَ الرَّحِیمُ وَ أَنَا الْمُخْطِئُ وَ أَنْتَ الْخَالِقُ وَ أَنَا الْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ الْحَیُّ وَ أَنَا الْمَیِّتُ أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی وَ تَرْحَمَنِی وَ تَجَاوَزَ عَنِّی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
دعای موسوم به حج ماه رمضان
اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ وَ مِنْکَ أَطْلُبُ حَاجَتِی
خدایا من بوسیله تو و از لطف تو حاجتم را می‌طلبم
وَ مَنْ طَلَبَ حَاجَهً إِلَی النَّاسِ فَإِنِّی لاَ أَطْلُبُ حَاجَتِی إِلاَّ مِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ
و هر کس از خلقت حاجت می‌طلبد بطلبد من از غیر تو حاجت نمی‌طلبم تو یکتایی و شریک برای تو نیست
وَ أَسْأَلُکَ بِفَضْلِکَ وَ رِضْوَانِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ
و درخواست می‌کنم به فضل تو و خشنودی‌ات که درود فرستی بر محمد (ص) و اهل بیتش
وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِی عَامِی هَذَا إِلَی بَیْتِکَ الْحَرَامِ سَبِیلاً حِجَّهً مَبْرُورَهً مُتَقَبَّلَهً
و مرا امسال از حاجیان بیت الحرامت قرار دهی که حجشان نیکو و مقبول و پاکیزه
زَاکِیَهً خَالِصَهً لَکَ تَقَرُّ بِهَا عَیْنِی وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتِی
و خالص برای توست که به آن حج در قیامت دیده‌ام روشن و درجه‌ام رفیع گردد
وَ تَرْزُقَنِی أَنْ أَغُضَّ بَصَرِی وَ أَنْ أَحْفَظَ فَرْجِی وَ أَنْ أَکُفَّ بِهَا عَنْ جَمِیعِ مَحَارِمِکَ
و نیز روزیم گردان که چشم از حرام بپوشم و عفت خود حفظ گردانم و از جمیع آنچه حرام کرده‌ای خود را نگاه دارم
حَتَّی لاَ یَکُونَ شَیْءٌ آثَرَ عِنْدِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ خَشْیَتِکَ وَ الْعَمَلِ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ التَّرْکِ لِمَا کَرِهْتَ وَ نَهَیْتَ عَنْهُ
تا در عالم چیزی محبوب‌تر نزد من از طاعت و خشیت تو و عملی که محبوب توست و ترک آنچه ممنوع و ناپسند توست نباشد
وَ اجْعَلْ ذَلِکَ فِی یُسْرٍ وَ یَسَارٍ وَ عَافِیَهٍ وَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَ
و این کار را بر من سهل و آسان و راحت گردان و سهل عطا کن هر چه به من انعام فرمودی
وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلاً فِی سَبِیلِکَ تَحْتَ رَایَهِ نَبِیِّکَ مَعَ أَوْلِیَائِکَ
و از تو ای خدا درخواست می‌کنم که وفات مرا کشته شدن در راه خود قرار دهی زیر پرچم دین پیغمبرت با اولیا و دوستانت
وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَقْتُلَ بِی أَعْدَاءَکَ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِکَ
و باز از تو می‌طلبم که به دست من دشمنانت را و دشمنان رسولت را به قتل رسانی
وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُکْرِمَنِی بِهَوَانِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لاَ تُهِنِّی بِکَرَامَهِ أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ
و از تو می‌طلبم که مرا گرامی کنی به خوار کردن هر که را از خلقت بخواهی و خوارم نگردانی به گرامی کردن احدی از اولیا و دوستانت
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً حَسْبِیَ اللَّهُ مَا شَاءَ اللَّهُ
بارالها مرا با رسولت همراه ساز خدا مرا کفایت است هر چه خواست خداست نیکو است.
نتیجه گیری
اعمال مستحب روز اول ماه رمضان نه تنها به تقویت ارتباط فرد با خداوند کمک می‌کند بلکه برکات فراوانی در زندگی دنیوی و اخروی به همراه دارد. با انجام این اعمال، فرد می تواند آغاز ماه مبارک رمضان را به‌عنوان نقطه‌ای برای خودسازی و تقویت ایمان قرار دهد