خواص و عوارض جانبی بارهنگ برای سرفه، یبوست، معده و لاغری
خاصیت های بارهنگ برای معده و درمان یبوست
بارهنگ چه خواصی دارد؟
بارهنگ یا نام دیگر آن بارتنگ نام گیاهی علفی است که بدون ساقه است و ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۷۰ سانتی متر متغییر است و دارای برگ های پهن و دمبرگ های بلند دارد که دارای خواص مختلفی است.
این گیاه شبیه زبان گوسفند می باشد، ۳ تا ۷ گلبرگ مشخص دارد و گل آذین آن به صورت خشک و باریک و کشیده است.
این گل هنگام رسیدن دارای بذرهای مختلف و فراوان است و تخم های بارهنگ ریز و قهوه ای تیره متمایل به سیاه است.
گیاه بارهنگ معمولا به صورت علف های هرز در مکان هایی که مربوط است مانند حاشیه ی جوی آب، مزارع، باغ و باغچه ها می روید و در دسترس انسان ها قرار دارد.
ترکیبات مهم بارهنگ
این ترکیبات عبارت هستند از: ایریدوئید گلوکزید از جمله آکوبین (رینانتین)، موسیلاژ به میزان حدود ۵/۶درصد که حاوی دستکم
۴ پلیساکارید است. تاننها، کومارین ازجمله آسکولتین، فلاونوئید از جمله آپی ژنین، اسید سیلیسیک به میزان دستکم یکدرصد و املاح روی و پتاسیم.
اثرات مهم بارهنگ
برگ بارهنگ در درمان تورم نزلههای قسمتهای فوقانی تنفسی (بهعلت دارا بودن تانن و موسیلاژ گیاه) مؤثر است. تمام اشکال خیسانده عصاره مایع، شربت، آب برگ تازه و پاستیلهای تهیه شده از آن، مصرف میشود.
عصاره آبی بارهنگ در حالت سرد و عصاره مایع آن و همچنین آب برگ بارهنگ، اثرات توقف باکتریها و باکتریکشی را داراست؛ در حالی که دم کرده و جوشانده برگ، فاقد اثر است؛ چرا که در اثر گرما د-گلوکزید از آن شکسته شده و از عمل فعال شدن اجسام بعدی، جلوگیری میکند.
خواص پزشکی بارهنگ
بارهنگ دارای خواص و کاربردهای متنوع می باشد که می خواهیم به آن اشاره کنیم.
این گیاه طبع سرد و خشک دارد و همه بخش های آن از جمله برگ و ریشه و دانه آن مصارف دارویی دارد و برای استعمال خارجی کاربرد دارد.
تخم بارهنگ نیز مفید می باشد.
بارهنگ دارای اثر قابض می باشد و نرم کننده است و به عنوان تب بر، تصفیه کننده خون و آرام کننده و رفع کننده تحریک های تنفسی است و همچنین ادرارآور محسوب می شود.
برگ های این گیاه خواص ضدباکتریایی قوی دارد و به همین جهت برای التیام زخم و جراحت مختلف استفاده می شود.
برگ های تازه و له شده بارهنگ بر روی زخم ها باعث از بین بردن چرک ها شده و همچنین جای زخم را التیام می بخشد.
همچنین این گیاه برای زخم های کهنه ای که سر باز کرده اند و باعث چرک شده اند بسیار مفید است.
گیاه بارهنگ برای قطع خونریزی و درد ناخن و ناراحتی های پوستی استفاده می شود.
جوش های صورت را کم کرده و ورم صورت ناشی از آبسه دندان را کاهش می دهد.
مصرف بارهنگ در زمان بارداری
بارهنگ در زمان حاملگی و شیردهی توصیه نمی شود چون روغن دانه آن ممکن است برای مادر و جنین ایجاد خطر کند.
در هنگام مصرف بارهنگ باید مایعات زیاد بنوشید تا موسیلاژ روی سطح دانه ها به خوبی بتوانند آب را جذب خود کنند و متورم شده از درد معده جلوگیری کنند.
در دوران یائسگی به دلیل کم کار شدن کلیه ها شما می توانید این گیاه را مصرف کنید.
جوشانده برگ بارهنگ
شما می توانید از ترکیب جوشانده برگ بارهنگ به همراه گل های اکلیل الملک و گل گندم مایعی آماده کنید که در رفع ورم بسیار موثر است.
برای درمان بیماری های ریوی می توانید از این ترکیب استفاده کنید.
ترکیب بارهنگ با وازلین پمادی به دست شما می دهد که شما می توانید با مالیدن آن به زخم های چرکی و دردناک، به راحتی آن را بهبود ببخشید.
همچنین خشکاندن برگ های بارهنگ برای فرونشاندن نقاط ضرب دیده بدن و کوفتگی بسیار موثر است.
خواص چای بارهنگ
چای بارهنگ دارای خواص مختلفی می باشد که شامل: باکتری کش، درمان التهاب و عفونت های مجاری تنفسی و تنگی نفس التهاب ریوی خونی سرفه و گرفتگی صدا، درمان اسهال، درمان التهابات چشمی درمان یرقان و بیماری های کبدی، درمان سرفه کودکان بهبود زخم و جراحت پوست و گزیدگی می باشد.
شما می توانید از چای بارهنگ برای درمان ورم دهان استفاده کنید.
یکی از کاربردهای مهم تخم بارهنگ استفاده آن در داروهای ترکیبی طب سنتی می باشد که در اکثر داروخانه ها وجود دارد و برای برطرف کردن سرفه های خشک و خارش گلو موثر است.
خواص پودر بارهنگ
شما علاوه بر موارد گفته شده می توانید از خواص پودر بارهنگ نیز بهره مند شوید.
شما می توانید بر روی ۳ گرم برگ خرد شده بارهنگ یک لیوان آب سرد ریخته و تا حد جوشیدن حرارت دهید سپس بعد از گذشت ۱۲ دقیقه محصول را صاف کنید و میل کنید.
فرآورده های استفاده شده اکثرا به صورت تی بگ و یک گرمی عرضه می شود و به صورت داروهای گیاهی در بازارهای دنیا در دسترس است.
خواص بارهنگ برای یبوست
دانه بارهنگ در درمان یبوست کاربرد زیادی دارد؛ به عبارتی اثر اصلی آن برای همین درد است و بهعنوان داروی ضدالتهاب دستگاه گوارش نیز مصرف میشود.
خاصیت های دانه و برگ بارهنگ
طریقه و میزان مصرف بارهنگ
برگ: روی ۲ تا ۴ گرم برگ خرد یا پودر شده، یک لیوان آب سرد ریخته و تا حد جوشیدن، حرارت دهید و بعد از آن حرارت را خاموش کنید. سپس ۱۰دقیقه صبر کرده و محصول را صاف و میل کنید. فراوردههای گیاهی برگ بارهنگ، بیشتر بهصورت تیبگ حدود یک گرمی عرضه میشود و داروهای گیاهی تهیه شده از برگ، بهصورت قطره یا شربت، بهعنوان ضدسرفه و خلطآور در بازارهای جهان، در دسترس هستند.
دانه: منابع مختلف، مصرف روزانه بین ۵ تا ۱۵گرم دانه بارهنگ را توصیه کردهاند. دانهها را داخل نصف استکان آب ریخته، مخلوط کرده و میل کنید.
مهمترین اثرات گزارش شده بارهنگ: (مربوط به برگ و دانه Major Plantago) ضدآلزایمر، ضدآرتریت، ضدتصلب شرائین، ضدباکتری، ضدسرطان، ضدکرم، ضدشکنندگی عروق، ضدادم، ضدالتهاب، ضداکسیدان، ضدتب، ضدروماتیسم، ضدقارچ کاندیدا، ضدعفونی کننده، ضدتومور، ضدسرفه، ضدزخمهای داخلی، قابض، بازکننده برونشها، ملین، مسهل، معرق، هضمکننده غذا، ادرارآور، خلطآور، محافظ کبد، محرک ایمنی بدن، شیرافزا، کاهشدهنده چربی، مقوی رحم، ترشحکننده اسیداوریک در ادرار و درمانکننده زخم.
عوارض جانبی بارهنگ
برگ و دانه در حد مصرف دارویی، همراه با عارضه نیستند.
نکات ضروری
در هنگام مصرف بارهنگ، باید مایعات به مقدار زیاد نوشید تا موسیلاژ روی سطح دانهها، به خوبی بتوانند آب جذب کنند و متورم شوند و از متراکمشدن در معده و روده جلوگیری شود.
مصرف بارهنگ در زمان حاملگی و شیردهی توصیه نمیشود؛ چون روغن دانه که شباهتی به روغن خردل دارد، باعث تحریک رحم شده و با حالت مسهلی که ایجاد میکند ممکن است مشکل ساز شود.
ممکن است روغن این دانه باعث آلرژی، التهاب و درماتیت در بعضی افراد حساس شود.
دانههای بارهنگ موجود در بازار ایران مربوط بهگونه دیگری از بارهنگ به نام Major Plantago (یا بارهنگ کبیر با نامهای مترادف Exaltata Plantago یا Cemata Plantago) مربوط است. اینگونه بارهنگ دارای برگهای پهن و بزرگ است که روی سطح زمین قرار گرفتهاند. در پهنگ این برگها ۳ تا ۱۱رگبرگ سراسری در طول برگ به خوبی نمایان است. گلها بهصورت سنبله درازی روی محوری که از وسط برگها میروید ظاهر شده که سپس به میوه و دانههایی که روی همین محور قرار دارند تبدیل میشوند. قسمت مورد استفاده این گیاه، دانه، برگ و ریشه است که در طب عوام از آنها استفاده میشود.
گونه دیگری که ممکن است از دانه آن در ایران بهعنوان بارهنگ استفاده شود Media Plantago است.
دانه بیشتر گونههای بارهنگ (Plantago) حاوی موسیلاژ بوده که در نقاط مختلف جهان مورد مصرف دارویی مشابه دارند.
طبق کتاب «گیاهان دارویی سنتی ایران» مخلوطی از دانههای بارهنگ، قدومه، تخم مرو و بهدانه به نام چهارتخمه تهیه میشود که در طب عوام، بهعنوان نرمکننده سینه و برطرفکننده سرفه و خارشهای گلو، مصرف میشود.