جنگ و نا امنی های اجتماعی همیشه یکی از عوامل اصلی ایجاد استرس و اضطراب در انسان ها بوده اند. اما تاثیر این موضوع بر کودکان بسیار حساس تر و عمیق تر است. کودکان به دلیل حساسیت های روانی و عدم توانایی کامل در درک موقعیت های پیچیده، ممکن است دچار ترس های شدید و اضطرابهایی شوند که می تواند روی رشد و سلامت روانی آنها تاثیر منفی بگذارد. امروز در پارسی دی و در این مقاله به بررسی دلایل ترس از جنگ در کودکان، نشانه های آن و راهکارهای موثر برای کاهش این اضطراب می پردازیم.
همچنین ببینید: لوازم ضروری هنگام جنگ
ترس از جنگ در کودکان
کودکان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر اخبار، محیط اطراف، خانواده و رسانه ها قرار می گیرند. برخی دلایل اصلی ترس کودکان از جنگ عبارتند از:
- تماشای اخبار و تصاویر جنگ: دیدن صحنه های خشونت آمیز، انفجار و حمله، ذهن کودک را پر از ترس می کند.
- گوش دادن به صحبت های بزرگسالان: نگرانیه ای والدین و صحبت های منفی درباره جنگ، احساس ناامنی در کودک ایجاد می کند.
- تجربه مستقیم: زندگی در مناطق جن گزده یا تجربه مواجهه با صحنهه ای ترسناک.
- عدم توانایی در درک صحیح: کودک ممکن است جنگ را به عنوان تهدیدی بزرگ و نامشخص درک کند و این باعث اضطراب شود.
نشانه های ترس و اضطراب جنگ در کودکان
کودکان ممکن است ترس خود را به شکل های مختلف بروز دهند. برخی از رایج ترین نشانه ها عبارتند از:
- خواب های ناآرام، کابوس و شب ادراری
- گریه های بی دلیل و عصبانیت ناگهانی
- اجتناب از صحبت درباره جنگ یا موقعیت های ترسناک
- کاهش اشتها و بی حوصلگی
- مشکلات تمرکز و افت تحصیلی
- نشان دادن رفتارهای واپسگرایانه مثل مکیدن انگشت یا چسبیدن بیش از حد به والدین
تاثیر جنگ بر روان کودکان
واکنش کودکان نوپا و پیش دبستانی
کودکان زیر ۶ سال ممکن است نسبت به اخبار جنگ واکنش کمی نشان دهند، مگر اینکه مستقیما در معرض تصاویر ترسناک یا تجربه خشونت قرار گرفته باشند. در صورتی که این کودکان نگرانی هایی از بابت امنیت خود یا عزیزانشان داشته باشند، ممکن است علائم پسرفت رفتاری نشان دهند، مانند ناله، چسبندگی بیش از حد به والدین، اختلال خواب، یا مشکلات در کنترل ادرار.
واکنش کودکان دبستانی
کودکان ۶ تا ۱۰ ساله، که دسترسی مستقل تری به اطلاعات دارند و توانایی فهم پیچیدگی ها را دارند، ممکن است بیشتر نگران شوند و سوالات متعدد درباره جنگ بپرسند. آنها ممکن است به دلیل نبود کنترل بر وضعیت، احساس ترس و اضطراب شدیدی را تجربه کنند. در این سن، کودکان بیشتر نسبت به ناراحتی والدینشان حساساند و اضطراب والدین میتواند اضطراب آنها را تشدید کند.
کودکان با تروماهای همزمان
کودکانی که علاوه بر جنگ با مشکلات دیگری مانند طلاق والدین، مرگ عزیزان یا دیگر تروماهای عاطفی روبه رو هستند، در معرض ریسک بالاتر اضطراب و مشکلات روانی قرار دارند.
در جنگ چگونه با کودکان صبحت کنیم؟
کوتاه و با اطمینان توضیح دهید
کودکان خردسال نیاز دارند که به زبان ساده و با اطمینان از امنیتشان مطمئن شوند. می توان به سوالات آنان با جملات کوتاه و قابل فهم پاسخ داد و همیشه امنیت کودک و خانواده را تاکید کرد.
احساسات کودک را به رسمیت بشناسید
به جای گفتن نگران نباش، بپذیرید که احساسات کودک واقعی و مهم است. می توانید بگویید: «میفهمم که نگرانی، چون جنگ ترسناک است.»
محدود کردن دسترسی به اخبار تلویزیونی
قرار گرفتن مکرر در معرض اخبار تلویزیونی می تواند اضطراب و سردرگمی کودک را افزایش دهد. بهتر است میزان مشاهده اخبار توسط کودک کنترل شود.
حفظ برنامه روزمره
برنامه های معمول مثل وعدهه ای غذایی منظم، خواب به موقع، بازی و رفتن به مدرسه باید حفظ شود تا کودک حس ثبات و امنیت کند.
ایجاد فضای امن برای پرسش و پاسخ
کودک ممکن است بارها یک سوال را بپرسد. مهم است که صبورانه پاسخ دهید و آمادگی داشته باشید که مکررا به موضوع برگردید.
تشویق به بیان احساسات و بازی درمانی
بازی، نقاشی و بیان غیرکلامی میتواند به کودکان کمک کند احساسات خود را بهتر بیان کنند و اضطرابشان کاهش یابد.
مشارکت کودک در فعالیت های کمک رسانی
دادن فرصت به کودک برای انجام کارهای ملموس و خیرخواهانه مثل جمع آوری کمک های انسانی می تواند به او حس کنترل و امید بدهد.
حمایت از والدین و مراقبان
والدین باید به خودشان نیز توجه کنند و برای حفظ آرامش و کنترل احساسات، کمک بگیرند تا بتوانند بهتر از کودکانشان مراقبت کنند.
توجه به نشانه های اضطراب و کمک تخصصی در صورت نیاز
علائمی مانند اختلال خواب، پسرفت رفتاری، گوشه گیری یا پرخاشگری میتواند نشانه نیاز کودک به حمایت تخصصی باشد.
پرسشهای معمول کودکان و پاسخهای پیشنهادی
چرا مردم میمیرند؟
پاسخ ساده و بدون جزئیات پیچیده: گاهی اوقات آدم ها به خاطر اتفاقات خطرناک آسیب میبینند.
آیا من یا خانوادهام در خطر هستیم؟
اطمینان دادن از امنیت کودک و خانواده بسیار مهم است: ما همه در امانیم و بزرگترها مراقب ما هستند.
چرا جنگ میشود؟
میتوان پاسخ داد: بعضی وقتها کشورها با هم اختلاف دارند و تلاش می کنند مشکل شان را حل کنند.
چگونه میتوانم کمک کنم؟
تشویق کودک به مشارکت در کارهای کوچک و خیرخواهانه، حس توانمندی و آرامش را افزایش میدهد.
نکات مهم روانشناسی درباره ترس جنگ در کودکان
کودکان به زمان و توجه نیاز دارند تا بتوانند احساسات خود را بیان کنند و ترس هایشان را کنترل کنند.
- واکنش والدین و اطرافیان به ترس کودک بسیار مهم است، باید با صبر، حوصله و بدون تحقیر یا نادیده گرفتن احساسات کودک رفتار شود.
- تشویق کودک به صحبت درباره احساسات و ترس هایش باعث کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس می شود
- تقویت حس کنترل کودک با دادن انتخاب های کوچک (مثل انتخاب بازی یا فعالیت) به او کمک میک ند احساس قدرت بیشتری داشته باشد
- صمیمیت و نزدیکی والدین و فرزندان در شرایط بحرانی، مهم ترین عامل در کاهش ترس و اضطراب است.
توضیح جنگ به زبان ساده برای کودکان
گاهی وقت ها، در بعضی جاهای دنیا، آدم ها با هم دعوا میکنن. این دعواهای بزرگ رو جنگ میگن. جنگ یعنی وقتی کشورها یا آد مها به جای حرف زدن، با هم دعوا میکنن و به هم آسیب میزنن.
وقتی جنگ می شه، خیلی از آدمها ناراحت می شن. خونه ها خراب میشن، بچه ها نمیتونن به مدرسه برن، و بعضی وقت ها باید از شهر و کشور خودشون دور بشن. صدای بلندی میاد، آسمون تاریک میشه، و دل خیلی ها میگیره.اما بدون که همیشه آدم های مهربونی هستن که به دیگران کمک میک نن. دکترها، پرستارها، معلم ها و حتی بچه هایی مثل تو که دلشون پر از مهربونه.تو می تونی با دعا کردن، کشیدن نقاشی های قشنگ، فرستادن نامه های امید، یا کمک کردن به جمع آوری وسایل برای بچه های جنگ زده، دنیا رو مهربونتر کنی.یادت باشه: حتی وقتی آسمون پر از ابره، باز هم خورشید پشتش منتظره تا دوباره بدرخشه. تو هم میتونی مثل خورشید، دل کسی رو روشن کنی
نتیجه گیری
ترس از جنگ در کودکان یک واکنش طبیعی است که با درک درست، حمایت عاطفی و ایجاد محیط امن قابل کنترل و کاهش است. والدین و مربیان باید با آگاهی و مهارت های روانشناسی به کودکان کمک کنند تا احساس امنیت و آرامش را دوباره تجربه کنند و از آسیب های روانی جدی جلوگیری شود. در نهایت، توجه به نیازهای روحی و روانی کودکان، کلید سلامت آینده آنهاست.