در فرهنگ اسلامی، توسل به اهل بیت (ع) و به ویژه امام رضا (ع)، هشتمین امام شیعیان، جایگاه ویژه ای دارد. یکی از راه های ارتباط معنوی با این امام همام، خواندن نماز های مستحبی است که به نیت حاجت روایی و تقرب به خداوند انجام می شود. “نماز حاجت امام رضا (ع)” یکی از این اعمال عبادی است که در میان شیعیان، به ویژه زائران حرم مطهر رضوی، رواج دارد. این نماز با هدف استجابت دعا و برآورده شدن نیاز های مشروع انجام می شود و نشاند هنده اعتقاد راسخ به شفاعت و مقام والای امام رضا (ع) نزد خداوند است.
همچنین ببینید: نماز امام جواد روز چهارشنبه بعد از نماز عصر
نماز حاجت چیست؟
نماز حاجت به طور کلی، نمازی مستحبی است که برای طلب حاجت از خداوند متعال خوانده می شود. این نماز معمولا دو رکعت است و با دعا و توسل همراه میشود. در مورد امام رضا (ع)، این نماز به نیت توسل به ایشان و درخواست از خداوند به واسطه مقام این امام بزرگوار انجام می گیرد. اگرچه در منابع اصلی شیعه مانند کتب حدیثی معتبر (کافی، تهذیب و…) دستورالعمل خاصی به نام “نماز حاجت امام رضا” به صورت مشخص ذکر نشده، اما بر اساس سنت شیعیان و روایات عام درباره نماز حاجت و توسل، این عمل به شکل های مختلفی اجرا می شود.
نماز حاجت امام رضا
یکی از روش های رایج برای خواندن نماز حاجت به نیت امام رضا (ع) که در میان مردم متداول است، به شرح زیر است:
امام رضا (ع) فرمودند: هرگاه دچار امر دشواری شدی دو رکعت نماز بخوان؛
- در رکعت اول بعد از حمد آیه الکرسی
- در رکعت دوم بعد از حمد سوره قدر
بعد از نماز قرآن را بر روی سر بگیر و بگو:
«أَللَّهُمَّ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ إِلى خَلْقِکَ، وَ بِحَقِّ کُلِّ ایَهٍ فیهِ، وَ بِحَقِّ کُلِّ مَنْ مَدَحْتَهُ فیهِ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِ، وَ لا نَعْرِفُ أَحَداً أَعْرَفَ بِحَقِّکَ مِنْکَ»
سپس ۱۰ مرتبه هر یک از ذکرهای زیر را بگو:
«یا سَیِّدی یا اَللَّهُ»
«بِحَقِّ مُحَمَّدٍ»
«بِحَقِّ عَلِیٍّ»
«بِحَقِّ فاطِمَهَ»
«بِحَقِّ الْحَسَنِ»
«بِحَقِّ الْحُسَیْنِ»
«بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ»
«بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ»
«بِحَقِّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ»
«بِحَقِّ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ»
«بِحَقِّ عَلِیّ بْنِ مُوسى»
«بِحَقِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ»
«بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ»
«بِحَقِّ حَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ»
«بِحَقِّ الْحُجَّهِ»
اگر چنین کنی پیش از آن که از جایت برخیزی خداوند حاجتت را برآورده می کند.
فضیلت و اهمیت این نماز
فضیلت این نماز در اعتقاد به شفاعت اهل بیت (ع) و بهویژه امام رضا (ع) نهفته است. در روایات اسلامی آمده که خداوند به واسطه اولیای خود به بندگانش نظر رحمت میکند. امام رضا (ع) که به “عالم آل محمد” و “امام رئوف” شهرت دارند، در نزد شیعیان به عنوان واسطه ای مهربان برای استجابت دعا شناخته می شوند. خواندن این نماز با اخلاص و ایمان، می تواند آرامش قلبی و امید به اجابت را به همراه داشته باشد.
همچنین ببینید: نماز امام سجاد
نماز حاجت به روایت امام رضا (ع)
امام رضا (ع) برای کسی که غمگین است یا حاجتی از خدا دارد، این نماز را توصیه کردهاند:
دو رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت پس از سوره حمد، سوره قدر را ۱۳ بار تکرار کنید. بعد از تمام شدن نماز، به سجده بروید و این دعا را بخوانید:
«أَللَّهُمَّ یا فارِجَ الْهَمِّ، وَ یا کاشِفَ الْغَمِّ، وَ مُجیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرّینَ، یا رَحْمنَ الدُّنْیا وَ رَحیمَ الْاخِرَهِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَ ارْحَمْنی رَحْمَهً تُطْفِئُ بِها عَنّی غَضَبَکَ وَ سَخَطَکَ، وَ تُغْنینی بِها عَنْ رَحْمَهِ مَنْ سِواکَ.»
سپس سمت راست صورتتان را روی زمین بگذارید و بگویید:
«یا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنیدٍ، وَ مُعِزَّ کُلِّ ذَلیلٍ، وَ حَقُّکَ قَدْ بَلَغَ الْمَجْهُودُ مِنّی فی أَمْرٍ کَذا، فَفَرِّجْ عَنّی.»
بعد سمت چپ صورتتان را روی زمین بگذارید و همین دعا را تکرار کنید.
در پایان دوباره به سجده بروید و همان دعا را بخوانید.
خداوند غمهایتان را برطرف می کند و حاجتتان را برآورده می سازد.
روایت دیگری از نماز حاجت امام رضا (ع)
در برخی کتاب ها آمده که این نماز شامل سه نماز دو رکعتی است. در هر رکعت پس از سوره حمد، سوره انسان را ۱۰ بار بخوانید. بعد از پایان نماز، این دعا را بگویید:
«یا صاحِبى فى شِدَّتى وَ یا وَلِیّى فى نِعْمَتى
وَ یا اِلهى وَ اِلهَ اِبْراهیمَ وَ اِسْماعیلَ وَ اِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ
یا رَبَّ کهیعص وَ یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکیمِ
اَسْئَلُکَ یا اَحْسَنَ مَنْ سُئِلَ وَ یا خَیْرَ مَنْ دُعِىَ وَ یا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطى وَ یا خَیْرَ مُرْتَجى
اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد و آلِ مُحَمَّد»
نماز حاجت به نقل از مقاتل بن مقاتل
مقاتل از امام رضا (ع) دعایی برای برآورده شدن حاجت خواست. امام فرمودند:
وقتی حاجت مهمی داری، غسل کن، بهترین لباست را بپوش، خودت را خوشبو کن و زیر آسمان باز برو. سپس دو رکعت نماز بخوان.
در هر رکعت بعد از حمد، سوره توحید را ۱۵ بار بخوانید. همچنین قبل از رکوع، در رکوع، بعد از رکوع، در سجده اول، بعد از آن، در سجده دوم و پس از آن، هر بار ۱۵ مرتبه سوره توحید را تکرار کنید (در مجموع ۲۱۰ بار در دو رکعت).
بعد از پایان نماز، به سجده بروید و بگویید:
«أَللَّهُمَّ إِنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلى قَرارِ أَرْضِکَ فَهُوَ باطِلٌ سِواکَ، فَإِنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الْحَقُّ الْمُبینُ، إِقْضِ لی حاجَهً کَذا وَکَذا، اَلسَّاعَهَ السَّاعَهَ.»
حاجتت را با اصرار و التماس از خدا بخواه. وقتی برآورده شد، دو رکعت نماز شکر بخوانید:
در رکعت اول بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون.
در رکوع رکعت اول بگویید:اَلْحَمْدُ للَّهِِ شُکْراً، شُکْراً للَّهِِ وَحَمْداً»
در سجده رکعت اول بگویید: «شُکْراً للَّهِِ وَحَمْداً»
در رکوع و سجده رکعت دوم بگویید: «اَلْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی قَضى حاجَتی، وَ أَعْطانی سُؤْلی وَ مَسْأَلَتی»
نماز حاجت امام رضا (ع) برای ازدواج
امام رضا (ع) فرمود: هرگاه خواستی ازدواج کنی از خدا طلب خیر کن و سپس دو رکعت نماز بخوان و دست هایت را بالا ببر و بگو:
«أَللَّهُمَّ إِنّی اُریدُ التَّزْویجَ فَسَهِّلْ لی مِنَ النِّسآءِ أَحْسَنَهُنَّ خَلْقاً وَ خُلْقاً، وَ أَعَفَّهُنَّ فَرْجاً، وَ أَحْفَظَهُنَّ نَفْساً فِیَّ وَ فی مالی، وَ أَکْمَلَهُنَّ جَمالاً، وَ أَکْثَرَهُنَّ أَوْلاداً.»
همچنین ببینید: نماز جعفر طیار به روش ساده
نماز حاجت امام رضا (ع) در روز جمعه
از امام رضا (ع) نقل شده که اگر کسی حاجتی دارد که دلش را تنگ کرده، باید از چهارشنبه تا جمعه روزه بگیرد. در روز جمعه سرش را با گل خطمی بشوید، تمیزترین لباسهایش را بپوشد، بدنش را با بهترین عطر خوشبو کند و مقداری از مالش را صدقه بدهد. سپس زیر آسمان باز برود و دو رکعت نماز بخواند:
در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۱۵ بار سوره توحید را بخواند.
همچنین در هر رکعت، قبل از رکوع، در رکوع، بعد از رکوع، در سجده اول، بعد از سجده اول، در سجده دوم و پس از آن، هر بار ۱۵ مرتبه سوره توحید را تکرار کند.
بعد از سلام نماز هم ۱۵ بار سوره توحید بخواند.
سپس به سجده برود و ۱۵ بار سوره توحید را بخواند. بعد سمت راست صورتش را روی زمین بگذارد و ۱۵ بار سوره توحید را تکرار کند. سپس سمت چپ صورتش را روی زمین بگذارد و دوباره ۱۵ بار سوره توحید بخواند.
بعد دوباره به سجده برگردد و در حالی که گریه میکند، این دعا را بخواند:
«یا جَوادُ یا ماجِدُ، یا واحِدُ یا أَحَدُ یا صَمَدُ، یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ، یا مَنْ هُوَ هکذا وَ لا هکَذا غَیْرُهُ، أَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلى قَرارِ أَرْضِکَ باطِلٌ إِلّا وَجْهَکَ جَلَّ جَلالُکَ، یا مُعِزَّ کُلِّ ذَلیلٍ، وَ یا مُذِلَّ کُلِّ عَزیزٍ، تَعْلَمُ کُرْبَتی، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ فَرِّجْ عَنّی.»
سپس سمت راست صورتش را روی زمین بگذارد و این دعا را ۳ بار بخواند. بعد سمت چپ صورتش را روی زمین بگذارد و دوباره ۳ بار دعا را تکرار کند.
امام رضا (ع) فرمودند: «وقتی بنده این کار را انجام دهد، خداوند حاجتش را برآورده میکند. او باید برای حاجتش به خدا و محمد و خاندانش توسل کند و نامشان را یکییکی ببرد.
همچنین ببینید: طریقه خواندن نماز پنج تن آل عبا
نکات مهم در انجام این نماز
- اخلاص: نیت خالص و دوری از ریا، شرط اصلی استجابت دعاست.
- طهارت: مانند هر نماز دیگر، رعایت طهارت بدن و لباس ضروری است.
- مکان و زمان: اگرچه این نماز در هر مکان و زمانی قابل انجام است، اما خواندن آن در حرم مطهر امام رضا (ع) یا در شب های بافضیلت مانند شب جمعه، ثواب بیشتری دارد.
- صبر و توکل: پس از خواندن نماز، باید با توکل بر خدا و صبر، منتظر اجابت بود، زیرا خداوند بهتر می داند چه زمانی و چگونه حاجت بنده را برآورده کند.
روایات مرتبط
در روایتی از امام رضا (ع) نقل شده است: «هرگاه گرفتاری سختی به شما روی آورد، به ما توسل جویید، زیرا ما وسیلهای به سوی خداوند هستیم.» این کلام، پایه و اساس توسل به ایشان از جمله از طریق نماز حاجت را تشکیل میدهد. همچنین در قرآن کریم، آیه ۳۵ سوره مائده به توسل به وسایل الهی اشاره دارد: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَهَ» (ای کسانی که ایمان آوردهاید، از خدا بترسید و به سوی او وسیله بجویید).
نتیجه گیری
نماز حاجت امام رضا (ع) نمادی از ارتباط عمیق شیعیان با امامان معصوم و اعتقاد به نقش آنان به عنوان واسطه فیض الهی است. این عمل عبادی، علاوه بر تقویت رابطه معنوی با خداوند، دلها را به محبت اهل بیت (ع) نزدیکتر میکند. هرچند روشهای مختلفی برای این نماز در میان مردم رواج دارد، اما آنچه اهمیت دارد، نیت پاک و ایمان به اجابت از سوی خداوند است. زائران حرم رضوی و دوستداران امام رضا (ع) با انجام این نماز، امیدوارند که به برکت این امام رئوف، حاجاتشان برآورده شود و قلبشان از نور معرفت الهی سرشار گردد.