زکات فطره، به عنوان یکی از واجبات مالی اسلام، بر کسانی واجب است که از توانایی مالی برخوردار باشند، اما فقرا و ناتوانان مالی از این تکلیف معاف هستند و این نشان دهنده رحمت و سهولت در احکام اسلامی است. با این حال، افرادی که امکان پرداخت ندارند، می توانند با کمک گرفتن از دیگران، مراجعه به نهاد های خیریه یا حتی نیت خالص و دعا، در این عمل خیر مشارکت کنند. در نهایت، آنچه اهمیت دارد، نیت پاک و تلاش برای عمل به دستورات الهی در حد توان است.
همچنین ببینید: اگر شب عید فطر مهمان باشیم فطریه گردن کیست؟
اگر کسی پول فطریه نداشته باشد چی کار کند؟
در اسلام، زکات فطره یکی از واجبات مالی است که بر افراد بالغ، عاقل و دارای توانایی مالی در شب عید فطر واجب می شود. اما اگر کسی به دلیل فقر یا ناتوانی مالی نتواند فطریه را پرداخت کند، تکلیف او چیست؟ در ادامه، نظرات برخی از مراجع عظام تقلید را بررسی می کنیم:
آیت الله العظمی خامنه‌ای:
طبق نظر ایشان، زکات فطره بر کسی واجب است که فقیر نباشد و نان خور دیگری محسوب نشود. اگر شخصی به دلیل نداشتن توانایی مالی نتواند فطریه را بپردازد، تکلیفی بر او نیست و وجوب زکات فطره از او ساقط می‌شود. همچنین، اگر نان‌خور فرد دیگری باشد (مثلا همسر یا پدرش)، پرداخت فطریه اش بر عهده سرپرست او خواهد بود.
آیت الله العظمی سیستانی:
ایشان معتقدند که زکات فطره بر کسی واجب است که غنی باشد، یعنی علاوه بر مخارج ضروری خود و عائله اش، چیزی اضافه داشته باشد. اگر فرد فقیر باشد و نتواند فطریه را بپردازد، تکلیف از او برداشته می شود. اما اگر قرض گرفتن برایش ممکن باشد و مشقت ایجاد نکند، مستحب است قرض کند و فطریه را ادا کند، هرچند این کار واجب نیست.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
طبق فتوای ایشان، زکات فطره بر کسی واجب است که قبل از غروب شب عید فطر، غنی باشد. اگر فرد فقیر باشد و چیزی برای پرداخت فطریه نداشته باشد، واجب نیست که خودش فطریه را بپردازد. اما اگر نان خور کسی باشد، سرپرست او باید فطریه اش را پرداخت کند.
آیت‌الله العظمی وحید خراسانی:
ایشان نیز فرموده‌اند که زکات فطره بر کسی واجب است که توانایی مالی داشته باشد. اگر فرد فقیر باشد و نتواند فطریه را پرداخت کند، تکلیفی ندارد. همچنین، اگر سرپرست خانواده توانایی پرداخت فطریه افراد تحت تکفل خود را نداشته باشد، این واجب از او ساقط می شود.
همچنین ببینید: کفاره روزه غیر عمد چیست و شامل چه کسانی است
جمع بندی نظرات:
به طور کلی، مراجع تقلید متفق‌القول هستند که زکات فطره بر فرد فقیر (کسی که حتی نیازهای ضروری خود را نمی‌تواند تامین کند) واجب نیست. اما اگر فرد نان خور شخص دیگری باشد، پرداخت فطریه او بر عهده سرپرستش است. در صورتی که امکان قرض گرفتن بدون مشقت وجود داشته باشد، برخی مراجع آن را مستحب دانسته اند، ولی واجب نیست.
راهکار عملی:
- اگر فرد فقیر است و نان خور کسی نیست، تکلیفی ندارد و می‌تواند با دعا و استغفار از خداوند طلب مغفرت کند، زیرا زکات فطره برای تکمیل عبادت روزه و کمک به نیازمندان است.
- اگر سرپرست خانواده توانایی پرداخت ندارد، می تواند از دیگران کمک بخواهد یا از نها دهای خیریه مثل کمیته امداد استفاده کند که گاهی فطریه را به نیابت از افراد ناتوان پرداخت می کنند.
نتیجه گیری
زکات فطره، به‌عنوان یکی از واجبات مالی اسلام، بر کسانی واجب است که از توانایی مالی برخوردار باشند، اما فقرا و ناتوانان مالی از این تکلیف معاف هستند و این نشان‌دهنده رحمت و سهولت در احکام اسلامی است. با این حال، افرادی که امکان پرداخت ندارند، می‌توانند با کمک گرفتن از دیگران، مراجعه به نهاد های خیریه یا حتی نیت خالص و دعا، در این عمل خیر مشارکت کنند. در نهایت، آنچه اهمیت دارد، نیت پاک و تلاش برای عمل به دستورات الهی در حد توان است.
همچنین ببینید: زمان پرداخت فطریه