روز سپندارمذگان چه روزی است؟ تاریخ دقیق 1403+ اصل داستان روز سپندارمذگان
سپندارمذگان، که به عنوان روز عشق ایرانی شناخته می شود، یکی از جشن های باستانی ایران است که به گرامیداشت زنان و زمین اختصاص دارد. این جشن در روز پنجم اسفند ماه در تقویم زرتشتی برگزار می شد که با توجه به تغییرات تقویمی، امروزه برابر با ۲۹ بهمن در تقویم خورشیدی است. بنابراین، در سال ۱۴۰۳، سپندارمذگان در روز دوشنبه، ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ (۱۷ فوریه ۲۰۲۵) برگزار خواهد شد.
تاریخ روز عشق ایرانی ۱۴۰۳: ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ (۱۷ فوریه ۲۰۲۵)
تاریخچه سپندارمذگان
در ایران باستان، هر یک از روز های ماه نام خاصی داشت و روز پنجم هر ماه “سپندارمذ” نامیده می شد. سپندارمذ یکی از امشاسپندان در آیین زرتشتی است که نماد عشق، فروتنی و نگهبانی از زمین محسوب می شود. به همین دلیل، این روز به گرامیداشت زنان و زمین اختصاص داشت.
ابوریحان بیرونی در کتاب “آثارالباقیه” اشاره کرده است که ایرانیان باستان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می دانستند. در این روز، مردان به همسران خود هدیه می دادند و زنان را گرامی م ی‌داشتند. این جشن نمادی از احترام به زنان و تقدیر از نقش آن ها در جامعه بود.
دهه شکل گیری و گسترش سپندارمذگان
۱. دوران مادها (۷۲۸-۵۵۰ پیش از میلاد)
نخستین نشانه های برگزاری آیین هایی مشابه سپندارمذگان در دوران ماد ها دیده شده است. این دوره به توسعه آیین های مرتبط با طبیعت، کشاورزی و پرستش نیرو های طبیعی اختصاص داشت. ماد ها احترام ویژه ای برای زمین قائل بودند و آن را منبع حیات و برکت می دانستند.
۲. دوران هخامنشیان (۵۵۰-۳۳۰ پیش از میلاد)
در این دوره، سپندارمذگان به طور رسمی به‌عنوان یکی از جشن های تقویمی ایران باستان شناخته شد. هخامنشیان، که آیین زرتشتی را گسترش دادند، این روز را به عنوان جشنی برای گرامیداشت عشق، زنان و زمین تثبیت کردند. پادشاهان هخامنشی اهمیت زیادی به ارزش های فرهنگی و سنت‌های ملی می‌دادند، و سپندارمذگان در دوران آنها شکل رسمی تر و ساختارمند تری به خود گرفت.
۳. دوران ساسانیان (۲۲۴-۶۵۱ میلادی)
دوره ساسانیان را می توان نقطه اوج شکوفایی سپندارمذگان دانست. در این دوران، جشن های مرتبط با این روز به طور گسترده برگزار می شد. مردم در سراسر امپراتوری ساسانی به گرامیداشت زنان، کشاورزان و زمین می پرداختند. زنان در این روز مورد احترام ویژه قرار می گرفتند و هدایایی از سوی مردان دریافت می‌کردند. همچنین، زمین و طبیعت نیز در این جشن نمادی از باروری و زایش در نظر گرفته می‌شد، و مردم با کاشتن گیاهان و درختان، شکرگزاری خود را نسبت به زمین ابراز می کردند.
نقش تاریخی سپندارمذگان در فرهنگ ایران
سپندارمذگان در طول تاریخ ایران همواره جایگاه مهمی داشته است. این جشن نمادی از احترام به زنان، طبیعت و زمین بوده و در دوره‌های مختلف دستخوش تغییرات شده، اما هرگز از فرهنگ ایرانی حذف نشده است. حتی امروزه نیز، علاقه مندان به فرهنگ و سنت های ایرانی، این روز را با روش های مختلفی گرامی می دارند.
آیین های سپندارمذگان
در روز سپندارمذگان، مردان به همسران و زنان خانواده هدیه می دادند و آن ها را بر تخت شاهی می‌نشاندند. این عمل نمادی از احترام و قدردانی از زنان بود. همچنین، زنان در این روز لباس های نو می‌پوشیدند و مورد تقدیر قرار می‌گرفتند. این جشن یادآور اهمیت نقش زنان در خانواده و جامعه بود و به مردان یادآوری می‌کرد که مادران و همسران خود را گرامی بدارند.
تفاوت سپندارمذگان و ولنتاین
در حالی که ولنتاین یک جشن غربی است که در ۱۴ فوریه برگزار می شود و به عشق رمانتیک بین زوج ها اختصاص دارد، سپندارمذگان یک جشن باستانی ایرانی است که به گرامیداشت زنان، زمین و عشق در مفهوم گسترد تر آن می پردازد. این جشن نشان‌دهنده ارزش های فرهنگی ایران باستان و احترام به زنان و زمین است.
جنبه های بیشتری از جشن سپندارمذگان
۱. مفهوم فلسفی سپندارمذگان
سپندارمذگان تنها یک جشن ظاهری نیست، بلکه مفهومی عمیق در فرهنگ ایران باستان دارد. این روز بر پایه فلسفه ای شکل گرفته که زن را مظهر مهر، پاکی، عشق و زایش می‌داند. همچنین، زمین که نماد مادر طبیعت است، در این روز گرامی داشته می شود. در فرهنگ ایرانی، سپندارمذ نشانه تواضع، فداکاری و عشق بی قید و شرط است، ویژگی هایی که در زنان و مادران دیده می شود.
۲. ارتباط سپندارمذگان با طبیعت و زمین
در این روز، علاوه بر گرامیداشت زنان، توجه ویژه ای به زمین و طبیعت نیز می شود. در ایران باستان، زمین همچون مادر مهربانی که همه چیز را پرورش می دهد، مورد احترام بود. مردم در سپندارمذگان، از زمین مراقبت می‌کردند، به کاشت درختان و گیاهان می‌پرداختند و از آلوده کردن طبیعت پرهیز م ی‌کردند. این نکته، نشان می دهد که ایرانیان باستان، قرن ها پیش از جنبش‌های محیط زیستی امروزی، به احترام و حفاظت از طبیعت اهمیت می دادند.
۳. جایگاه زنان در فرهنگ ایرانی و پیوند آن با سپندارمذگان
برخلاف برخی تصورات رایج، در فرهنگ ایران باستان، زنان از جایگاه بالایی برخوردار بودند. آنها در امور مختلفی همچون سیاست، مدیریت، علم و هنر نقش داشتند. سپندارمذگان روزی بود که مردان ایرانی به همسران، مادران و دختران خود احترام گذاشته و آنها را گرامی می داشتند. در منابع تاریخی آمده است که در این روز، مردان هدایا و لباس های نو به زنان می دادند و حتی در برخی مناطق، زنان در خانه‌ها به عنوان “شاه بانو” مورد احترام ویژه قرار می گرفتند.
۴. چگونه سپندارمذگان را امروزه جشن بگیریم؟
با توجه به اینکه سپندارمذگان جشن اصیل ایرانی است، می توان آن را با روش های سنتی و مدرن ترکیب کرد:
✅ هدیه دادن به زنان: هدیه هایی مانند گل، کتاب یا صنایع دستی ایرانی می تواند نمادی از احترام به زنان باشد.
✅ برگزاری دورهمی خانوادگی: در خانه یا طبیعت، همراه با غذا های سنتی ایرانی.
✅ کاشت یک گیاه یا درخت: به احترام زمین و طبیعت، می توان در این روز درخت یا گل کاشت.
✅ بیان قدردانی: نوشتن نامه ای محبت آمیز به مادر، همسر یا دختران و بیان قدردانی از زحمات آنها.
۵. چرا باید سپندارمذگان را گرامی بداریم؟
- احیای فرهنگ ایرانی: این جشن ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارد و برخلاف جشن های وارداتی مانند ولنتاین، هویتی ایرانی دارد.
- تقدیر از زنان: در دنیای امروز، توجه به نقش زنان در خانواده و جامعه اهمیت زیادی دارد.
- توجه به طبیعت: سپندارمذگان یادآور اهمیت احترام به زمین و حفاظت از محیط زیست است.
با گرامیداشت سپندارمذگان، نه‌تنها عشق و مهر را در جامعه تقویت می‌کنیم، بلکه فرهنگ غنی ایرانی را نیز حفظ خواهیم کرد
۶. مقایسه سپندارمذگان با جشن های مشابه در فرهنگ های دیگر
- سپندارمذگان و ولنتاین:
- سپندارمذگان به گرامیداشت عشق، زمین و زنان اختصاص دارد، در حالی که ولنتاین بیشتر بر عشق رمانتیک بین زوج‌ها تاکید دارد.
- سپندارمذگان ریشه در فرهنگ ایران باستان دارد، اما ولنتاین متعلق به سنت های اروپایی و مسیحی است.
- در سپندارمذگان، علاوه بر زوج ها، زنان و مادران نیز مورد احترام و گرامیداشت قرار می گیرند.
- سپندارمذگان و روز جهانی زن:
- روز جهانی زن (۸ مارس) یک رویداد مدرن است که به حقوق زنان و برابری اجتماعی اختصاص دارد، اما سپندارمذگان یک جشن کهن ایرانی است که به عشق، زنان و زمین مرتبط است.
نتیجه گیری
سپندارمذگان یکی از جشن های کهن ایرانی است که به گرامیداشت زنان و زمین اختصاص دارد. این جشن نمادی از احترام به زنان و تقدیر از نقش آن ها در جامعه است. با توجه به تغییرات تقویمی، این جشن در سال ۱۴۰۳ در روز ۲۹ بهمن برگزار می شود.