شستشوی فرش دستباف به‌صورت تضمینی
فرش دستباف یکی از با اصالت ترین و زیباترین هنرها می‌باشد. ازاین‌رو دارای ارزش بالایی می‌باشد و نحوه مراقبت و شستشوی آن باید به‌گونه‌ای صحیح صورت گیرد تا کوچک‌ترین آسیبی متوجه فرش نشود. فرش یکی از پرکاربردترین وسایل منزل می‌باشد و امکان آلودگی آن به خاطره این‌که زیاد در معرض رفت‌وآمد می‌باشد زیاد هست و همچنین امکان دارد که از فرش‌های دستباف به‌عنوان تابلو فرش استفاده شود که باز هم در گذر زمان، امکان گرفتن گرد و غبار بر روی سطح این فرش‌ها زیاد هست و نیاز به شستشو دارد. بنابراین باید با نحوه شست‌وشوی فرش دستبافت کاملاً آشنا باشیم تا در موارد ضرورت به‌گونه‌ای اصولی فرش شستشو داده شود تا فرش همیشه ظاهری زیبا داشته باشد و همچنین از نظر بافت و الیاف دچار آسیب نشود.
روش شستشوی فرش دستباف در منزل
گاهی افراد دسترسی به قالیشویی معتبر ندارند و یا ترجیح می دهند که تجربه شستشوی فرش در منزل را داشته باشند اما باید این مسئله را بدانید که فرش‌های دستباف از حساسیت بالایی برخوردار هستند و باید در شستشوی آن‌ها بسیار دقت و ظرافت بکار برد. الیاف بکار برده در فرش‌های دست بافت می‌تواند از جنس ابریشم و یا پشم باشد که نوع ابریشمی آن بسیار حساس و ظریف بوده و نیاز به‌دقت بیشتری نسبت به سایر فرش‌های دستبافت دارد و همچنین مواد شوینده‌ای که برای شست‌وشوی این‌گونه فرش‌ها به کار برده می‌شود، باید بسیار ملایم بوده و هیچ‌گونه آسیب به الیاف فرش وارد نکند زیرا دراین‌صورت ظاهر فرش نیز دچار آسیب می‌شود.
مراحل شستشوی فرش دستباف
۱- قبل‌از شروع شستشوی فرش دستباف باید مطمئن شوید که فرش دستباف، رنگ پس نمی‌دهد برای مطمئن شدن کافیست از یک پارچه سفید و تمیز کمک بگیرید. بدین‌منظور، پارچه سفید را کمی مرطوب می‌کنیم و در قسمت‌هایی از فرش که دارای رنگ‌های مختلفی هست، پارچه را به‌آرامی می‌کشید اگر بر روی دستمال اثری از رنگ مشاهده نشد یعنی این‌که فرش شما رنگ پس نمی‌دهد اما اگر آثار رنگ را بر روی دستمال مشاهده کردید بهتر است، شستشوی فرش به‌صورت خشک شویی باشد و از آب برای شست‌وشوی این‌گونه فرش‌ها در منزل استفاده نکنید، یا این‌که حتما آن را به برای انجام شستشوی با آب به قالیشویی‌های معتبر بسپارید تا ظاهر فرش شما دچار ترکیب رنگ‌های فرش نشده و بهم‌ریخته نشود .
۲- گردگیری فرش
گرد و خاکی که بر روی سطح فرش می‌نشیند در اثر رفت‌وآمد امکان دارد که به داخل بافت‌های فرش نفوذ کرده باشد و شست‌وشوی فرش را سخت‌تر کند. بنابراین باید قبل‌از انجام شستشوی فرش آن را به‌صورت کامل گردگیری کنید. برای انجام اینکار بهتر است که فرش را به‌صورت وارونه بر روی توری های فلزی پهن کرده و چند ضربه به صورت آرام بر پشت آن بزنید تا گرد و خاک بر روی سطح فرش بیاید سپس با استفاده از جاروبرقی با قدرت مکش بالا این گرد و خاک را از سطح فرش پاک کنید.
۳- آب‌گیری فرش
برای شستشوی فرش به‌هیچ‌وجه از آب داغ استفاده نکنید زیرا حرارت باعث رنگدهی فرش می‌شود و بهتر است که از آب ولرم برای شستشوی فرش استفاده کنید تا هیچ گونه آسیب به رنگ و بافت فرش دستباف را وارد نشود.همچنین بهتر است که فرش بر روی سطح شیب‌دار پهن شود تا مواد شوینده‌ای که برای شستشوی آن استفاده می‌شود به‌خوبی از فرش، خارج شود و آب‌گیری آن راحت‌تر باشد.
۴- شستشو بامواد شوینده
مواد شوینده‌ای که برای شستشوی فرش دستباف استفاده می‌کنید نباید دارای لکه بر و پاک‌کننده باشد زیرا این مواد شیمیایی باعث آسیب به رنگ فرش‌های دستباف می‌شود و فرش دچار رنگ‌پریدگی می‌شود همچنین باعث آسیب به الیاف فرش دستباف می‌شود. مواد شوینده‌ای که استفاده می‌کنید بهتر است بیشتر به‌صورت مایع باشد و از مواد شیمیایی در آن کم استفاده شده باشد و بیشتر برای شست‌وشوی فرش‌های دستباف از شامپوهای معمولی استفاده می‌شود یا شامپو فرش که مخصوص فرش‌های دستباف می‌باشد. گاهی افراد برای شستشوی فرش از پودرهای دستی استفاده می‌کنند این پودرها باعث آسیب به بافت فرش نمی‌شود اما شستشو را برای شما سخت‌تر می‌کند.
۵- خشک کردن فرش
برای خشک کردن فرش زمانی‌که فرش به‌صورت کامل شستشو داده شد بهتر است که به همان صورت در مکان باقی بماند تا آب اضافی آن خارج شود. باید دقت کنید زمانی‌که فرش را لول کردید دیگر با شلنگ بر روی آن آب نگیرید زیرا باعث می‌شود که ریشه‌های فرش زرد شده و همچنین باعث می‌شود که فرش دچار تغییر رنگ شود. بعد از حدود یک ساعت، فرش را در مکان مناسب به‌صورت وارونه پهن کنید تا کاملاً خشک شود و همچنین در معرض نور مستقیم خورشید فرش را پهن نکنید زیرا نور خورشید باعث آسیب به رنگ و الیاف فرش می‌شود.
لازم به ذکر است که قبل‌از انجام مرحله شستشوی فرش درصورتی‌که فرش شما دچار سوختگی و یا پارگی می‌باشد و باید ابتدا این مشکل را بررسی کرده و اگر می‌توانید آن را ترمیم کنید و سپس اقدام به شستشوی فرش کنید زیرا اگر پارگی فرش ترمیم نشود امکان دارد در صورت شستشوی فرش میزان پارگی آن بیشتر شود و ترمیم آن با مشکل مواجه شود. اگر آسیب‌دیدگی فرش به‌صورت سوختگی سطحی باشد، می‌توانید با استفاده از قیچی پرزها را کوتاه کرده و با شانه زدن الیاف، آن را با سایر فرش یکسان کنید.
اگر با شستشوی فرش هیچ‌گونه آشنایی ندارید بهتر است که آن را به قالیشویی معتبر بسپارید تا با توجه به افراد حرفه‌ای که در این قالیشویی‌ها استخدام شده اند و همچنین تجربه‌ای که این افراد دارند، باعث شود که فرش به‌صورت اصولی شسته شود و هیچ مشکلی برای فرش شما به وجود نیاید.
شستشوی فرش دستباف به‌صورت ماشینی
در قالیشویی ها با توجه به این‌که از دستگاه‌های مکانیزه و به‌روز استفاده می‌شود، شستشوی فرش دستباف راحت‌تر انجام می‌شود، بدون این‌که آسیبی متوجه فرش شود و همچنین این قالیشویی ها با توجه به تجربه‌ای که دارند باعث می‌شوند که درخشندگی فرش‌های دستباف حفظ شود و طول عمر آن‌ها کاهش پیدا نکند.
مراحل شستشوی فرش در قالیشویی به شرح زیر است :
در قالیشویی‌ها قبل‌از شستشوی فرش نوع الیاف بکار برده در فرش را بررسی می‌کنند و با توجه به نوع الیاف آن، روش شستشوی فرش را تعیین می‌کنند همچنین فرش از نظر آسیب‌دیدگی نیز بررسی می‌شود و اگر نیاز به ترمیم داشته باشد ابتدا آن را ترمیم می‌کنند و سپس اقدام به شستشوی فرش می‌کنند.
۱- غبارگیری فرش
در این مرحله فرش‌ها توسط دستگاه‌هایی که دارای شلاق‌هایی می‌باشند به‌صورت آرام غبارگیری می‌شود تا فرش‌ها دچار پارگی نشوند و گرد و غبار از آن‌ها به‌راحتی جدا شود تا در مرحله شستشو، شستشوی آن‌ها راحت‌تر صورت گیرد.
۲- آب‌گیری فرش
بعد از مرحله غبارگیری فرش ها توسط دستگاه‌های تسمه مانند وارد مرحله آب‌گیری می‌شوند، در این مرحله آب تمامی سطح فرش را پوشش می‌دهد اما اگرفرش دچار رنگدهی باشد از مواد ثابت‌کننده رنگ، در این مرحله استفاده می‌شود تا فرش دچار رنگدهی نشود و رنگ آن کدر نشود. برای این منظور فرش‌ها را در حوضچه‌هایی که با آب و مواد تثبیت‌کننده رنگ پر شده‌اند غوطه‌ور می‌کنند تا این مواد بخوبی جذب فرش شود و باعث تثبیت رنگ در آن‌ها شود.
۳- شستشوی فرش دستباف
مواد شوینده‌ای که برای هر فرش استفاده می‌شود متفاوت می‌باشد که به نسبت الیاف به کار برده در فرش نوع مواد شوینده و ترکیبات شیمیایی آن متفاوت می‌باشد . بیشتر برای شستشوی فرش دستباف در این مرحله از شامپو فرش استفاده می‌شود که مخصوص شست‌وشوی فرش دستباف می‌باشد و هیچ‌گونه آسیبی به الیاف فرش وارد نمی‌کند و درجه پاک‌کنندگی آن بالا می‌باشد. مزیت استفاده از شامپو فرش و مواد شوینده مایع به‌خاطر این است که این مواد شوینده در درون بافت‌های فرش باقی نمی‌ماند و باعث آسیب به الیاف نمی‌شود.
۴- خشک کردن فرش
خشک کردن فرش در قالیشویی توسط گرم‌خانه هایی صورت می‌گیرد که درجه‌حرارت در آن‌ها ملایم بوده و به‌گونه‌ای کار می‌کنند که هیچ‌گونه رطوبتی در فرش باقی نماند. مرطوب بودن فرش باعث ایجاد بوی نامطبوع در آن شده و همچنین باعث آسیب به الیاف فرش می‌شود.
گاهی حتی با دقتی که قالیشویی‌ها انجام می‌دهند، فرش‌ها رنگ پس می‌دهد و این رنگ دادن به‌اصطلاح به رنگ وازدگی معروف است که بعد از انجام مرحله شست‌وشو از پودر کلر استفاده می‌کنند تا این رنگ وازدگی را از بین ببرند و ظاهر فرش ناپسند نشود.
پس به این نتیجه می‌رسیم که اگر فرش دستباف شما برای شما ارزشمند بوده و نمی‌خواهید دچار آسیب شود بهتر است که آن را به یک قالیشویی معتبر بسپارید تا با توجه به تجربه‌ای که در این زمینه دارند، فرش را از هر نظر بررسی می کنند و ترمیم فرش به‌صورت حرفه‌ای انجام می‌گیرد و در صورت رفوی فرش، هیچ اثری از ترمیم بر روی آن مشخص نیست و هم در زمینه شستشوی فرش باعث می‌شود که فرش دستبافت با توجه به حساسیتی که دارد ظاهر آن تغییر نکند و از درخشندگی بالا برخوردار باشد و مواد شوینده‌ای که برای شستشوی آن استفاده شده‌است هیچ‌گونه آسیبی را به بافت فرش وارد نکند اما درصورتی‌که فرش در منزل شستشو داده شود، با توجه به عدم تجربه افراد و استفاده از مواد شوینده‌ی نامناسب امکان ایجاد آسیب فرش دستباف بالا می‌باشد و باعث کاهش عمر فرش می‌شود.